Современные, душевные стихи о родном городе Уфа. Стихи башкирских поэтов для детей


Стихи Рами Гарипова на башкирском языке

Күрә күктән көҙгө ҡояш: Бойоға бер ҡарт саған. Бар япрағын ҡойһа ла ул, Ос япрағын һаҡлаған. Һаман да ул нурға туймай, Күҙ төбәгән ҡояшҡа. Ә ҡояшы һирәк ҡарай, Йылытмай инде башҡа. Өҙгөләй ел ос япрағын, Һәм ҡыраулы көҙгө төн. Ә ул һаман йәшел әле, Һаман өҙмәй өмөтөн!.. 1953

Мин был донъяға Килешмәҫ өсөн килдем. М.Горький 1968

Эшһеҙлектең еме булып, йылтырап Тыуманы был йөрәк ҡаны — йырҙарым. Эш өҫтөндә ҡайнап үтте йылдарым. Юл ыңғайы тыуып-үҫте йырҙарым.Иркәлектең өнө булып әлһерәп Тыуманы был йөрәк ҡаны — йырҙарым. Көнө алтын. Өнө ялҡын — йырҙарым. Эш өҫтөндә тыуып-үҫте йырҙарым.Бәлки шуға татлы һуттай түгелдер. Бәлки шуға наҙлы гөлдәй түгелдер. Эштә ҡайнап, урғып тыуҙы йырҙарым. Йырҙар булып түгелеп

Читать далее →

Илап тыуһам да мин, йырлап үҫтем, Йырлап йәшәйем әле бөгөн дә. Сәстәремә ҡырау сәселһә лә, Ҡырау ҡунмаҫ минең күңелгә. Йырлап йәшәйем. Халҡым, илем ғүмере Әкиәттәрҙән гүзәл йыр булғас. Тыуған ерем — бөйөк Совет иле, Ер йөрәге типкән ер булғас. Йырлап йәшәйем. Халҡым үҙе һөйөп: «Йырла! — тиеп бирҙе ҡәләмде. — Данла! — тине, — һине

Читать далее →

Ауыр юлды бергә-бергә үттек, Еңеүгә лә килдек күмәкләп. Һәр аҙымда тойҙом йәнәшәмдән Дуҫтар атлағанын терәкләп. Рәхмәт һеҙгә, дуҫтар. Алыҫтан да Яҡын булып йылы һирптегеҙ. Беләккә — көс, йөрәккә дәрт өҫтәп, Һаман алға бергә илттегеҙ. Илгәҙәклек минән күрмәнегеҙ, Ҡайсаҡ хатта ауыр һулаттым. Ә шулай ҙа, дуҫтар, ысын дуҫтар, Мин һеҙҙе бит бик-бик яраттым 1958

Әсәм әйтә ине: «Фәрештәләр» Таң алдында бәхет өләшә. Егәрлеләр генә үҙ өлөшөн Алыр өсөн тороп өлгәшә. Йоҡосоға өлөш бирмәй улар. Өлөшһөҙҙө һөймәй Алла ла… Таңда йоҡлап ҡалһа, яҙын иртә Сәскә атмаҫ ине алма ла». «Әсә һүҙе — тәңре һүҙе» тиҙәр. Күңелемдә тере һаҡланым. Эштә үтте көнөм. Көс-тир түгеп Ҡаршы алдым төндөң һәр таңын. Урман ҡырҡтым.

Читать далее →

Кабинет шәп, иркен, яҡты, Йылы, рәхәт. Шунда нисә йыл ултыра Күрмәй михнәт. Ышана, мин, тип, тиңдәшһеҙ Дан директор. Ғилми эште ултырмышым Алға илтер. Мин булмаһам, фән бик артта Ҡалыр ине. Билсәнде кем дегәнәктән Айырыр ине?! 1956

Йәнһеҙ булыр ине ғүмер, Һөйөү менән йөрәк тулмаһа. Айырылышыу, Өҙөлөп, һағынып көтөү, Ярһып ҡаршы алыу булмаһа. 1955

Элек заман һин бер үкһеҙ бала инең. Бар байлығың — кырыҫ, йәнһеҙ дала ине. Шул далаңда һин, имгәкләп, ауа-түнә, Тома һуҡыр юлсы булып бара инең. Хәҙер көслө ир-арыҫлан, баһадир һин. Алғы сафта бәхет даулап бараһың һин. Юлың яҡты, көнөң көләс, теләгең саф, Бөйөк илдең ҡәҙерле бер балаһы һин. Һәр йылыңда унар йыллыҡ юлды үттең. Коммунизм

Читать далее →

Моң шишмәһе һандуғастай йырсы ла һин, Һығылма бил тал сыбыҡтай нәфис тә һин, Аллы-гөллө гөл-сәскәләй наҙлы ла һин, Эй, илһамлы, эй, хөрмәтле башҡорт теле!Күгәреп ятҡан Уралыңдай бай, йомарт һин, Серле ҡамыш ҡурайыңдай ҡарт, олпат һин, Күпте күргән сәсәнеңдәй йор, зирәк һин, Эй, һөйөклө, эй, ҡәҙерле башҡорт теле!Диңгеҙҙәргә тиңләмәйем — тәрәнһең һин, Айға-көнгә тиңләмәйем — гүзәлһең

Читать далее →

Аямағас донъя сабый саҡты, Ун етелә мине тапҡанһың да, Мин етелә — Шартау битендә — Тәүге ҡабат бергә бесән саптыҡ… Шул көн иҫеңдәме һинең, әсәй? Шул көн минең һәр саҡ иҫемдә. Моңланып бер кәкүк саҡырғанда, Үҙең янып бирҙең салғымды. Тыуып ҡына килгән ҡояш нуры Үҙ салғымда уйнап сағылды. Һин эргәмдә ҡарап торҙоң, әсәй, Көлөмһөрәп минең

Читать далее →

Һинең алда тамсы ғәйебем юҡ, Тик һөйөүем ғәйеп булмаһа? Ышанысты улай алдамайҙар, Хаҡ һүҙ әйтһәң — миңә шул баһа. Һөйҙөм һине өнһөҙ, өмөтһөҙ мин, Булмағандыр, бәлки, еңелдән: Йылға түгел, гүйә, ярҙар аҡты, Аҡтарылып, янған күңелдән. Әммә мин ғорур ҙа була беләм: Әйләнермен бер таш ҡаяға. Тик баш эймәм һай холоҡло һыуға, Булыр әле ташты аяған…

Читать далее →

Өс имәндең араһында үҫкән Һылыу һынлы ҡайын шикелле, Өс ир бала араһында үҫтең Кинйә бала булып һин, һеңлем… Һин күрмәнең, һеңлем, һин белмәнең Ниндәй икәнен дә атайҙың. Тик бер әсәй генә, бөтә көсөн Беҙгә биреп, иртә ҡартайҙы. Һеңлем минең, уңған күбәләгем, Һиндә күрәм әсәй йәшлеген. Уның өсөн дә һин бәхетле бул, Был йәшлектең белеп ҡәҙерен.

Читать далее →

Ҡыштың ап-аҡ дәфтәренә Яҙ яҙа шиғырҙарын: Ел ҡәләме елеп йөрөй, Һирһеп ҡояш нурҙарын. Яҙ шиғырын илһамланып Уҡый ҡоштар, йылғалар. Хатта, иреп, тау-таштар ҙа Күҙ йәше ағыҙалар!.. Яҙ йырсы ул, яҙ рәссам ул, Төрлө моң, өн, буяу ул. Яҙ йоҡламай, ижад итә, Һин дә, шағир, уяу бул. 1961

Боҙло төндәй мәмерйәнән сыҡтым, Күҙ сағылды сағыу ҡояшҡа. Йәш япраҡтың йәшкелт томанында Ер менән күк килеп тоташҡан. Ҡая таштай ҡатып, ҡарап торам Тауға менеп килгән ҡайынға. Шул аҡ ҡайын үҫкән ҡыраста бит Еләк йыйған эҙең ҡайылған. Эҙҙәренде юллап килеп сыҡтым Балалығың ҡалған ереңә. Үҙең булмаһаң да, бынау ҡайын Ҡайтҡан үҙең төҫлө күренә… Бәй, ни булды?

Читать далее →

Шағир — бер тамсыһы икән үҙ халҡының, Тамсы һөйләр хаҡында. Шағир — шаңдағы ул заманының, Һәм көсө лә уның халҡында. 1968

Хәрәкәткә кәрәк хәҡиҡәт, Тик үлсәһәң һәр бер миҡдарын, Хәҡиҡәт тә түгел бик ҡиммәт, Ҡиммәт уға барыр юлдарың. Эҙләр булһаң — ҡара алыҫҡа, Төҙөр булһаң — ятма ояла. Донъя сикһеҙ бөтә тарафҡа, Бөтәһе лә мөмкин донъяла! Ҡәһәрләп тә уны, һөйөп тә, Ҡосаҡҡа ал ташҡын ағымын. Тик күҙәтмә уны бейектән, Тыуыр көнгә илтһен аҙымың. Айырмайса хаҡтан ялғанды,

Читать далее →

Геолог ҡыҙ, көн дә кискә ҡалып, Палаткаңа арып ҡайтҡанда, Рюкзагыңда ниндәй таштар улар, Ауыр түгелме һуң арҡаңда? Көн оҙоно тау-таш айҡап шулай, Сүкеш менән ни һуң ҡаҙының? Сүкешһеҙ ҙә, йөрәгемә баҡһаң, Табыр инең берәй хазина!..

Ниңә ҡәҙерле һуң был ут миңә! Тағы шәмде һелкеп ҡарайым. Дым сайпылған ошо шәм янғанда, Ҡояшым бар минең, бар айым!.. Сайпылыуы әле һәлмәк кенә — Тимәк, мин йәшәйем, мин тере! Был сайпылыу еңеләйгән һайын, Арта бара уның ҡәҙере… Яҙам-яҙам!.. Хыялланам һаман, Янам-янам бергә шәм менән. Көндөҙ атта эйәр ҡырған тәнде Яҙылдырам ошо йәм менән. Тик

Читать далее →

Нисәмә йыл үткән, нисәмә йыл Атай өйҙән сығып киткәнгә. Күпме кәкүк ғүмер һанап киткән Алыҫ яҙҙа һуғыш бөткәнгә… Тик әсәйем һаман төштә күрә Ҡайтып кермәҫ беҙҙең атайҙы. — Ҡайтҡан, имеш, — тиеп һөйләй-һөйләй, Көтә-көтә әсәй ҡартайҙы. Бына бөгөн дә ул, сәйен яһап, Төшөн һөйләй тағы — бер үк төш: — Хас элекке төҫө… Кейеме лә

Читать далее →

Тәҙрәң аша ҡарай Һоро урман… Һоро урман — минең күңелем. Тик онотма: Унда, Ҡар аҫтында, Яҙ күрке бит ята күмелеп. 1962

… Ә шулай ҙа һин ғәҙелһеҙ миңә, Бөтәһе лә булды үҙеңдән: Үҙең әйҙәнең бит боҙ ямғырын, Йыртып алып күңел күгемдән. Миңә әйткән ихлас һүҙҙәреңде Ҡабатлағас үҙең башҡаға, «Минән дә ул арттырҙымы?» — тиеп Бер тутыйғош хатта баш ҡаға…

Мөғжизә юҡ, тиҙәр, мөғжизә бар: Әкиәттә түгел — тормошта. Үҙ күҙҙәрең менән күрмәй тороп, Ышанмайһың уға тәү башта. Мин Мәскәүҙә ҡарап йөрөгәндә Сикһеҙ хазинаһын халыҡтың, Күҙ алдымда, күҙҙең яуын алып, Ғәжәйеп бер сәскә ҡалҡты. Мең-мең сәскәләрҙән күркәмерәк, Ем-ем нурын һирпә тажынан. Ышанмайым уны таш тигәнгә, Яһалһа ла Урал ташынан!.. Кем үҫтергән һине шулай итеп? Был

Читать далее →

Тал сыбыҡтай һомғол буй-һыныңды, Күҙҙәреңдең моңһоу ялҡынын Нисек күрмәҫкә һуң, күҙем булып, Әйтсе, һылыу, етмәй аҡылым! Юҡ, бәхет тә һинән һорамайым, Юҡ, наҙлау ҙа һинән көтмәйем. Үҙем наҙлап, үҙем һөйөр инем,— Юҡ, быға ла баҙнат итмәйем. Тик һоҡланғым килә оҙаҡ-оҙаҡ, Ситтән генә һине күҙәтеп: Ниндәй килешә һиңә сәскә йыйыу, Эйелеүең сәскә өҙәм тип!.. Һин үҙең

Читать далее →

Алла ла, батша ла, батыр ҙа – Азат итмәҫ бер кем беҙҙе. Бары үҙ ҡулдарыбыҙ менән Яуларбыҙ үҙ иркебеҙҙе. «Интернационал» I Мең туғыҙ йөҙ утыҙ етенсе йыл!.. Мең туғыҙ йөҙ утыҙ етелә Мең туғыҙ йөҙ Ун Етене ҙурлап, Илем минең изге ителә. Мең туғыҙ йөҙ утыҙ етенсе йыл!.. Мең туғыҙ йөҙ утыҙ етелә, Мең туғыҙ

Читать далее →

Кеше! Кешем! Һинең зиһенең менән Тағы атты ерҙә яңы таң… — Беҙҙең кеше атлай ғаләмдә! — тип, Һөрән һалды илгә Левитан. Оса ике батыр! Улар ҡайтыр, Үтәп тағы илем ҡушҡанды. Һөйөндөрөр тағы бар дуҫтарҙы, Көйөндөрөр тағы дошманды. Күр һин, дошман: беҙҙең дөрөҫлөк был! — Ҡояш булып күккә олғашты. Бел: ҡояштан ҡапланырға мөмкин, Мөмкин түгел ҡаплау

Читать далее →

Нур ҡалмаһа күҙеңдә, Йыр ҡалмаһа үҙеңдә, Ни ҡыҙығы донъяның — Ҡошсоғо юҡ ояның?.. 1962

Нихәл генә, яҙғы аҡ ҡайын! Килдем һиңә, килдем, дуҫҡайым. Һағынып килдем һине күрергә, Һорап хәлкәйеңде белергә. Туң да икән әле тупрағың, Шауламай ҙа икән япрағың. Яңы ғына аҡ ҡар асылғас, Һының әле һинең яланғас… Икенсе бер һиңә килгәндә, Һинең менән уйнап көлгәндә, Умырзая беҙҙән көнләшер, Көлмәгеҙсе, тиеп өндәшер. Тик ҡағылмам умырзаяға, Былай ҙа бит ғүмере

Читать далее →

Муйылдар, муйылдар, муйылдар, Муйыл йылы булып ул йылдар Йөрәгемә минең уйылған — Күмгәйнем мин һине муйылға… Әле һаман аға ул йылға, Тик муйылдар инде ҡойолған. Йәшлек үтмәҫ булып тойолған… Нисә йылдар үтте ул йылға… Күңелем юҡ һинән туйынған, Тик ашманы уйым бойомға… 1961

Ғүмерем буйы мин бит яңғыҙым, Эҙләйем һине, яҡты йондоҙом. Юғалдың ҡайҙарҙа? Юл алдың ҡайҙарға? Һинһеҙ, йондоҙом, юлым бик оҙон… Ниңәлер, күпте көтә күңелем, Көткәнгә микән күпте киң илем? Дауыллы йылдарҙа, Бормалы юлдарҙа Мин еңел йөклө булмам, һөйөклөм! Саҡыра тағы алыҫ юлдарым, Юлдашым минең — йөрәк моңдарым, Тынғыһыҙ көндәрҙә, Йондоҙһоҙ төндәрҙә Күрсе мин барын, яҡтырт юлдарым!

Читать далее →

Үтер йылдар, Үтер күп быуаттар Һәм асылыр яңы донъялар. Беҙҙең тормош, Беҙҙең әкиәттәр Тарих биттәренә оялар. Был тарихте уҡып, киләсәктә Рәхәтләнеп, бәлки, көлөрҙәр?.. Ә кем белә, Бәлки, беҙгә кире Ҡайтыр өсөн һағынып йөрөрҙәр? Һағынмаһалар ҙа, Һокланырҙар: — Ниндәй көс, тип, ниндәй батырлыҡ! Шул батырлыҡ — Беҙҙең матурлыҡ та! Ә бит ҡабатланмай матурлыҡ. 1961

Күҙ ҡараһы кеүек һаҡла, шағир, Тарих дөрөҫлөгөн йырыңда. Ул тарихте ата-бабаң ҡорған, Хыялланып хаҡлыҡ турында… 1962

Күҙ алдымда һин булмаған, Һинең хаҡта уйламаған Көнөм, төнөм бар микән? Бар икән шул, бар, иркәм: Ул да булһа, бер табышып, Йылдар буйы бер ҡауышып, Бергә булған көн икән, Бергә булған төн икән… 1961

Ағас күрке — япраҡ, тиҙәр. Дөрөҫ! Мин килешәм быға һис һүҙһеҙ. Тик кешенең күрке сепрәк булһа, Был күркәмлек, ай-һай, күңелһеҙ… Ә шулай ҙа ҡай берәүҙәр һине Кейемеңә ҡарап күрәләр, Кейемеңә ҡарап ҡаршылайҙар, Һөйләшәләр, аҡыл бирәләр. Мин ҡыҙғанам шундай әҙәмдәрҙе, Мин һыҙланам шулар өсөн дә: Их, был кейем, тимен, ниндәй күркәм, Тик кешеһе етмәй эсендә!.. 1956

Китһә лә атам, Ҡалдырған Ватан. Шул Ватан тиеп Башымды ватам. Уттарҙа янам, Һыуҙарға батам, Эштәрен уйлап, Йоҡоһоҙ ятам. Бар байлығым һин, И ғәзиз Ватан. Шул байлыҡ өсөн Ҙур рәхмәт, атам!.. 1961

Кис булдымы, тауыш баҫылдымы, Мин кемделер көтәм. Был нимә? Кемдер килеп ишек шаҡыр кеүек, Килеп инер кеүек бүлмәмә. Ләкин бер кем дә юҡ. Ишегемде Бер кем килеп, бер кем ҡаҡманы. Әллә инде килеп кире китте, Мөхәббәтем мине тапманы. Йылмайманы упҡын күҙе менән, Ишетмәнем һөйәм тиеүен. Үҙең эҙләп тапмаһаң һин, ахыры, Көтөп кенә килмәй һөйөүең?.. 1961

Тау кешеһе кеүек ғорур Кавказ Аҡ башлығын кейгән башына, Ниҙелер ул хәтерләгән һымаҡ Баҫып тора диңгеҙ ташына. Диңгеҙ уның йәш кәләше, гүйә,— Муйынына килеп һарылған. Ахыры, ул яуҙан ҡайтҡан ирен Шундай һөйә, шундай һағынған?.. Ниндәй пар килгәндәр! Бирһен, әйҙә, Шат ғүмерҙең оҙон, тынысын. Ҡыяҡ гөлдәр булып үҫһен, Кавказ, Билдән һалған хәнйәр-ҡылысың! 1961

Йәшәү балҡый, Йәшәү күкрәй Кескәй бөртөгөндә бойҙайҙың. Ул шыттымы, Нур йоттомо — Ерҙә тағы ғүмер оҙайҙы. Алтындарҙан, Атомдарҙан Көслөрәк ул кескәй бер бөртөк. Атайҙарҙы, Әсәйҙәрҙе Һөйөндөргән йәшел һәр бер төк…

Уҡып ҡына түгел, Татып беләм Яҙмышыма яҙған тетрәүҙән: Ҡайһы саҡта Иң шым бышылдау ҙа Ҡеүәтлерәк күктәр күкрәүҙән. Семәрләнеп күпме сер бөркөлә Өнһөҙ баҡҡан упҡын күҙҙәрҙән. Өндәшмә лә! Был мәл өндәшмәүең Аңлайышлы бөтә һүҙҙәрҙән! 1962

Зәңгәр күктәй асыҡ күҙҙәреңә Осоп төшөр кеүек баҡһа ла, Һин торған бер ғорур бейеклектә Күңел ҡанатын ул ҡаҡһа ла, Ситлектәге тотҡон бөркөт кеүек, Оса алмай ул һинең күгеңә — Ҡурҡыу ҡатыш сәйер ҡараш менән Ҡарайһың һин уның күҙенә… Аһ, был йыйырсыҡтар, йыйырсыҡтар! Ҡылыс эҙе улар йөҙөндә. Йәшһең шул һин, бик йәш… Белмәйһең дә Күпме нур

Читать далее →

Ебәрҙем дә атты күк үләнгә, Еләк тирәм үҙем сүгәләп. Тирә-яғым тулы гөл-сәскәләр, Тирә-яғым тулы күбәләк. Сиңерткәләр, һанһыҙ сиңерткәләр Сың-сың килә күҙгә күренмәй. Бер өҙлөкһөҙ салғыларын янып, Нисек улар шулай иренмәй? Нисек арымай һуң бал ҡорттары, Сәскәләргә ҡунып көн буйы! Улар йыйған һары балды эсеп, Шаулар икән көҙөн кем туйы? Башың сайҡай-сайҡай моңланырға, Ҡайынҡайым, һиңә ни

Читать далее →

Донъя зәңгәр, донъя шундай зәңгәр — Ҡанатһыҙ ҙа осоп китерлек! Был юлдарҙан тик бер үтер өсөн Ғүмерҙәрең буйы көтөрлөк!.. Ерҙе уйып сыҡҡан йәшел энә Тегә яҙға байрам күлдәген. Һин киләһең, юк, йөҙәһең, йырым, Һин — бер аҡҡош зәңгәр күлдәге. Ниндәй көс һуң тағы ҡауыштырҙы Беҙҙе шулай зәңгәр иртәлә? Беҙме әллә елде иркәләйбеҙ, Елме әллә беҙҙе

Читать далее →

Тыпыр-тыпыр баҫып бейей Ямғыр минең ҡыуышҡа. Мин шатланам, мин һөйөнәм Күк күкрәген тауышҡа. Тик һин генә көйөнәһең Ҡойоп ямғыр яуғанға. Мине яңғыҙ ҡалдырып Ҡайта алмай ҡалғанға… Йәшен ҡылысын сайҡап, Ярһып бейей, эй, ямғыр. Төнө буйы бейеһен ул, Һай, уға рәхмәт яуғыр!.. 1962 Перевод на русский язык Дождь то ходит, то пляшет Тыпыр-тыпыр по шалашу Дождь

Читать далее →

Төҫө ҡасҡан. Һары буръяҡ баҫҡан, Ни булған һуң бөгөн диңгеҙгә? Ел дә юҡ бит, ә ул ҡоторона! Ҡоторона шулай елһеҙ ҙә…Ситлектәге ас арыҫлан һымаҡ, Дулап йөрөй, һыймай ярына. Сал ялдарын сайҡап, асыу менән Ҡорбанынмы көтөп ярһына? Бер сабыйға әллә асыу итеп, Йоторғамы уны самалай?.. Ярҙа уға бер ҙә иҫе китмәй, Таш ырғытып йөрөй бер малай!..

Читать далее →

Ҡайтам! Ҡайтам! Йырҙарыма ҡайтам! Ҡалып тор һин, гүзәл баш ҡалам. Минһеҙ ҙә бит бер ни булмаҫ һиңә, Һин шауларһың минән башҡа ла! Ә мин? Юҡ, башҡаса булмай! Мин тупраҡтан, ерҙән яралған, ерҙә тыуып-үҫеп, ерҙә аунап, ерҙән йыйып йәнем йыр алған! Бөркөт — күктә, суртан һыуҙа тере, Ир ҙә тере, илгә — ҡушылһа… Нимә өсөн йәшәй

Читать далее →

Бына минең тыуған ер был — Ҡарт Ҡаратау, югерек Йөрүҙән… Тыуып-үҫкән, һыуын эскән Ерем минең!.. Һине күреүҙән — Күм-күк үләнеңә ятып, Туйғансы бер килә илағым. Ҡая таштарыңа менеп, Бер ҡысҡырып килә йырлағым. Бына был тышаулы аттың Һалдырып та алып тышауын, Һыбай ярып үткем килә Ҡайындарҙың йәшел ҡоршауын. Ҡайтмай оҙаҡ йөрөгәнгә, Ботаҡтары биткә һыҙырһын, Һыҙырһын да,

Читать далее →

Көтмәгәндә шундай ҡыҙҙар осрай, Шундай ҡыҙҙар — ят та үл инде!.. Ниҙәр уйлап, ниҙәр кисергәнде Үҙең күр ҙә, үҙең бел инде… Алыҫ-алыҫ йондоҙ — Һиңә ул ҡыҙ, Төшөңдә лә осоп етмәҫһең. Төшөңдө лә көнләр кешең барҙа, Төш күрергә баҙнат итмәҫһең. Тиҙерәк һүҙҙе ситкә күсерәһең, Кисерәһең үҙең эсеңдән!.. Бер йылмайып ҡарауы ла уның Оло бер туй

Читать далее →

Зәңгәр бураҙналар һалып, Елдәр һабан һөрә диңгеҙҙә. Зәңгәр бураҙналар буйлап, Аҡсарлаҡтар оса, ем эҙләп. Тулҡын түгел, әйтерһең дә, Күҙ алдымда иген тулҡына. Ҡояш сыҡҡас, алтын төҫлө Тосс башағын эйеп, ул тына. Эйе, башаҡ еҫен тоям! Ураҡ ура, гүйә, караптар, Елкән күрһәм, ҡыр юлынан Сабып килгән кеүек пар аттар. Тыуып-үҫкән еребеҙҙе Килтермәһәк шулай дингеҙгә, Күҙ талдырғыс

Читать далее →

Ел-арыҫлан, сал ялдарын сайҡан, Ҡотороноп өҫкә ташлана. Тын быуыла, алға барып булмай, Кем кемде, тип, алыш башлана. Ул, ажғырып, боҙло теше менән Боғаҙыңа килеп йәбешә. Асырғанып, тибеп осорғас та, Салҡан барып ергә ул төшә. Аҡ юл һыҙып ҡара төн эсендә, Атылаһың тағы саңғыңда. Бит был төндә берәү ҡыл өҫтөндә — Йондоҙо бул кәрәк сағында!.. Ҡайҙалыр

Читать далее →

Ағыла, ағыла, ағыла Болоттар, болоттар тағы ла. Ҡайҙарға, ҡайҙарға болоттар Ағылып, йығылып бер туҡтар? Һарыла болоттар тауҙарға Ел тауға уларҙы ауҙарған. Йәм-йәшел тараҡлы ҡарағай, Әйтерһең, тауҙарҙа сәс тарай. Таралған болоттар сәсенән Ваҡ ямғыр тамсыһы сәселә. Уйҙан уй тыуғандай, тағы ла Болоттар, болоттар ағыла… 1962

Беләм, миңә яҙмышыңды бәйләү, Күңелең теләһә лә, ҡурҡыныс: Шомло уйҙар һиңә тынғы бирмәй, Ләкин һин ғорур бул, бул тыныс! Теләйһеңме, йондоҙ өҙөп бирәм, Ай ҙа булыр һиңә бүләгем? Теләйһеңме, тик һин телә генә, Ҡабул булыр һәр бер теләгең. Һин теләһәң, мин бит бөтәһен дә Тәүәккәлләй алам юлымда. Мин сихырсы-йырсы: йондоҙ һүнә, Йондоҙ яна минең ҡулымда!

Читать далее →

Мин халҡымдың сәскә күңеленән Бал ҡортондай ынйы йыямын, Йыямын да — йәнле ынйыларҙан Хуш еҫле бер кәрәҙ ҡоямын. Шуға ла мин беләм тел ҡәҙерен: Бер телдән дә телем кәм түгел- Көслө лә ул, бай ҙа, яғымлы ла, Кәм күрер уны тик кәм күңел. Халҡым теле миңә-хаҡлыҡ теле, Унан башҡа минең илем юҡ; Илен hөймәҫ кенә

Читать далее →

Башҡортостан сиген үтеү менән, Тыуып-үҫкән ергә етеү менән, Нур тулғандай була күңелгә, Йыр тыуғандай була күңелдә. Йәшел бәрхәт төҫлө еркәйгенәм, Ҡыҙҙар ҡулы төҫлө елкәйгенәм Иркәләй бит талған күҙемде, Иркәләй бит арыған йөҙөмдө. Югереп сығыу менән ҡайындарым, Онотолдо барлыҡ ҡайғыларым, Күреү менән күген Уралдың, Күҙҙәремә йәштәр уралды… Уйнаҡлашып саба, ана, тайҙар… Уйға килә яугир олатайҙар —

Читать далее →

Бала булып булмай, тик бала саҡ — Һәр саҡ ҡайтып килә торған ил; Күңел гөлдәреңдең саңын ҡағып, Мәңге сафлап, наҙлан торған ел. Һин донъяны яҡын күргең килһә, Бала күҙе менән баҡ уға: Донъя шундай сағыу, шундай ғәжәп, Иҫең китерлек бит донъяға! Ҡояш сыға, сыҡ-сыҡ, тиеп һаман, Болоттарға һуҙһам ҡулымды. Ҡояш! Эй һин, балалыҡ ҡояшым, Ғүмер

Читать далее →

Быяла аҫтында бер байраҡ ята Сит-ситтәре бөткән тетелеп. Дәһшәт менән ҡарай йылдар аша, Ҡында ятҡан ҡылыс шикелле. Наҙлы бәрхәт һымаҡ ғәмһеҙ түгел, Шундай уяу, шундай теремек, Ул — яранан сыҡҡан ҡандай ҡайнар, Унда — төҫө ялҡын теленең! Ильич телмәрендәй ыҡсым үҙе, Ильич телмәрендәй ялҡынлы, Уның һүҙе кеүек ябай, ғәҙел, Уның үҙе кеүек яғымлы. 1961

Йырым — ҡай саҡ әрем тәме әйткән Көйөп бешкән арыш икмәге, Мамыҡтай аҡ, Йомшаҡ ҡалас һымаҡ, Юҡ шәрбәтең һинең, Юҡ мәгең… Үҙем кеүек көл-күмергә буяп, Аунатҡан бит ауыл мейесе, Ниңә һуң мин һине яҙам әле? Кем өсөн һуң? Әйтсе, ни өсөн? Белмәйем дә ҡай саҡ… Ләкин яҙам! Яҙам һине, үҙең яҙылғас. Ауырлы мин көн-төн һинең

Читать далее →

Алып китә һине минән карабың, Мин, балыҡтай, ярҙа дулап ҡаламын. Һуңғы карап китеү менән, бит бергә Һыу ҙа ярын ташлап китә ғүмергә. Шығырҙатып айғолағын ҡомдарҙың Һығып алған һары һағыш ҡомары Һөйәккәсә ҡояш өткән тәнемде, Һурып алған тәнемдәге йәнемде. Бер ҡасан да инде ташмаҫ был һыуҙар, Беҙҙе тағы ҡауыштырмаҫ ярһыуҙар. Алып китә, алыҫ китә карабың Ярҙа

Читать далее →

nashi-stihi.ru

Стихи про Башкортостан - Коллекция Стихов

Стих № 4899

Дата: 17.11.2015, 23:18

Башкортостан В пестрых красивых башкирских коврах, В девственных горных воздушных лесах, Под золотистого солнца лучами Липы душистые пленяют цветами, Трудятся пчелы башкирского меда, Свойства целебные дарит природа. Мягкие травы, в зелёное время, Лугов сенокосных молочное бремя. Духом священна гора Иремель, Энергична Уфа, полноводен Инзер. Лентой голубой украшает Агидель Башкортостан любимый наш край, Песней Отчизну возносит курай: - Башкортостан жизнерадостный выше взлетай, Людям звездой путеводной сияй!

Стих № 4898

Дата: 17.11.2015, 23:17

башкирия-привольная земля! нет лучше края для меня! и в ясный день и в непогоду мне дорога твоя природа! твои леса поля и горы равнины реки и обера небес волшебных бирюза летящий ласковый простор все радует ...ласкает взор! какой закат! какой рассвет! нигде на свете краше нет! в лесах березок хоровод и пчелки собирают мед! в степях калышется кавыль коней табун вздымает пыль средь гор здесь города растут, народы разные живут. а нефтяные вышки в ряд на страже мира все стоят. богатая и щедрая земля- бескайняя Башкирия моя! такой красы нигде я не видала.... жаль не художник...всеб нарислвала!!!!!

Стих № 4897

Дата: 17.11.2015, 23:17

Я люблю степной простор, Вольный мой Башкортостан. Я люблю седины гор, Мудрый мой Башкортостан.

Я люблю твоих людей, Добрый край Башкортостан. Слава Родине моей, В сердце ты Башкортостан!

Есть на свете много стран, Есть на свете чудеса, Мне милей Башкортостан, И родные голоса.

Я люблю твои поля, Хлебный мой Башкортостан. Здесь медовая земля, Жемчуг мой Башкортостан.

Слава Родине моей, Ты цвети любимый край. В вольной музыке своей Славь отчизну наш курай!

Слышу я напев родной, Звонкий мой Башкортостан. Образ твой всегда со мной, Светлый мой Башкортостан.

Стих № 4896

Дата: 17.11.2015, 23:16

В чаще таежной на старой сосне Кот одинокого путника ждет, Сверху сигает, как тот подойдет.... Хватает тушенку и деру дает! Спит он вдали от людского жилья Там, где не слышно совсем соловья, В дебрях тайги поднимает он вой, Путник несмелый, подальше постой! Бабе яге он, проказник, сам брат! Чует далече, туристы где спят. Ночью шуршит он в твоих рюкзаках Горе тому, кто поднимется в снах. Нет, не спасет тебя яркий костер, Нету спасенья! Раскинув шатер, Прячешься ты сильным страхом объят, Матом ругаешься, ноги дрожат. Проклял ты все: и тайгу и поход, Чуешь что смерть неминучая ждет. Сзади дней шесть, ты прошел не спеша Сколько еще?... в пятках тает душа... Тропы запутаны, снег на ветвях, А в рюкзаке то тушенки- лишь "Ах!" Все растащил кот -ворюга седой, Молча своей он трясет головой: -"Скоро родимый придет твой черед..." Глазки сверкнули,- оскаблился кот. Нет, ты не знаешь кота-ведуна! В тихой тайге лишь одна есть тропа, Та, что к домишку косому ведет, Где с Бабой Ягою сживается кот. Вместе они разработали сей, План же коварный, чтоб путник смелей Видя тропу, заспешил бы впотьмах В лапы к Яге, и... "пропал он в горах" Лишь о тебе сей некролог споют, Снова в тайгу уж туристы пойдут. Свежая плоть, чем не радость коту? Путник подумал:-" Пройду ту версту! Даром я денег своих не потрачу, Проводника я себе не назначу. Знаю дорогу! И все тут, конец!" Бравый герой, ну смотри молодец.... Много таких подходило к концу -"Даром чтоль карту с собою несу? Компас в кармане, еда в рюкзаке, Что еще надо?"- сказал бы ты мне. Я лишь отвечу, что кот тот Ведун! Знает об этом, и ждет Горе-Ум...

Стих № 4895

Дата: 17.11.2015, 23:15

Я гимн начинаю Башкирии милой, Вздымающей множество искренних рук. Свободе и краю я гимн начинаю, Огромное Сердце вздымается вдруг.

Ты светишь в скорбях нам степными кострами, В пределах святой твоей древней земли. Сияет из тьмы нам твое незакатное пламя. Средь тундр полудиких пути здесь твои пролегли.

Здесь в звуках курая напев слышен чистый. В очах твоих гордых колеблется свет. И в хладных оковах под вечностью мглистой Видны миражи тех бесчисленных лет.

В могилах спят предки под отчей равниной. Дух скорби земной накопили века. Родимые горы синеют вершиной, Над ними плывут облака.

Слышны и грома в словах гневных, и кротость, И ветры наш возглас любви разнесли. С народом своим ты не рухнула в пропасть, Свободной, расцветшей, - любимой земли.

С тобою всегда и в краю я далеком, Грущу я и радуюсь, твой воскрешая язык. И вновь возвращаюсь к родным я истокам, Чужбины не страшен с тобой горький лик.

В тебе материнская ласка - пречиста. Целительна, жить нам что снова велит. Ты - точно улыбка глаз детских, лучиста. Как вздохи молитвы. Народ твой - велик.

Слезами давно переполнена чаша И кровью священной твоих же детей. Ты - гордость, ты - боль, да и мука ты наша, - Башкирия - край мой свободных людей.

От прежних твоих дней осталось нам пенье, Ты - Родина, имя святое для всех. Осталась надежда, в том наше - спасенье! Лучи дня сплетаются, верю в успех.

Живешь ты, свободой душа но согрета, Мечты - непреклонны, сильны, Вплетая в печаль неизбывные эти Старинные песни - предтечи весны.

Как прежде взметают пыль тучей копыта И гривы коней разметались - летят, Не серою тучей сплошной даль покрыта, Не робкий, а радостный гордый твой взгляд.

В веках 6удет жить край свободным, великий, Огромному сердцу Республики - жить! Чьи строгие горы стихии столикой Лишают покоя, нельзя не любить!

Пусть как в тридевятом, пускай в тридесятом Ты царстве, - цветут пусть владенья твои. Возьми мои руки и сердце мое ты как плату Возьми за крупицу подаренной чистой любви.

Стих № 4894

Дата: 17.11.2015, 23:15

Мой друг!Что может быть милей Бесценного родного края?! Цветы здесь краше, травы зеленей, Щебечут птицы, край свой воспевая.

Люблю тебя всем сердцем и душой, Башкортостан -мой уголок родной! Живи, бесценный край, и процветай! И свой народ всегда благословляй!

Стих № 4893

Дата: 17.11.2015, 23:15

А надо в жизни ведь не так и много… Открыть глаза, увидеть лунную дорогу. Идти в ночи на свет. Маяк не потерять. Умерить гордость и покорно ждать.

Ты слышишь музыку? Тростник поет, играя Иди навстречу звукам, странник, отдохни. Найди меня в толпе, тебя я ожидаю. Возьми себе, в объятиях сожми.

Шепну: Рәхмәт, великий край героев, За поцелуи лучшего из вас. Они, земных богатств не стоя, Забрали душу, дав на время шанс.

Красивая, желанная, я знаю… Но, видимо, уйти придется мне. Я диким медом на губах твоих растаю.

И растворюсь в ночи, как тихий звук курая.

Стих № 4892

Дата: 17.11.2015, 23:15

Урала сердцевина, России середина, Башкортостан ты - мой восторг! Мое ты - вдохновение, Мое ты - восхищение Ты - родина моя, ты - мой исток. Широкие долины И снежные вершины - Здесь горы до небес! А в облаках, как вата, Парит орел крылатый, И сказочно богатый Шумит могучий лес. И нет красивей края - Земля моя родная, Родной Башкортостан! Даровано судьбою Мне небо голубое, И время золотое, И жизненный урок. Что нету неба лучше, И нету леса гуще И нет богаче края, Чем мой Башкортостан Здесь каждый камень дорог, И сердцем каждый молод. Переплелись судьбою, Родной мой уголок И нет просторней края, Башкирия родная, Здесь дышится и любится, И на душе восторг!

Стих № 4891

Дата: 17.11.2015, 23:14

Для кого-то Салават, Может быть, предстал как ад... Я скажу вам не тая - Это райская земля!!!

Стих № 4890

Дата: 17.11.2015, 23:14

Сила звёзд, движенье света Помогли создать тот край, Край загадочных рассветов, Где на заре расцвёл курай.

Где в мороз и в снег февральский Сказка словно бы живет Знойным летом у речушки Девушка венок плетёт.

Она с улыбкой смотрит в небо, На птиц, парящих в высоте И лишь прекрасные моменты Вспоминает в тишине.

Она поёт, с каждым мигом С каждым ветерком глядя На беззаботные вершины При свете солнца – янтаря.

И плывут её напевы, Прославляя этот край, Про белоствольные берёзы, Про дом родимый словно рай.

В котором, счастлив любой встречный, Ведь всякий рад, что здесь живёт. И любит каждый край Башкирский, Который как курай цветёт.

stihi.my-collection.ru

Стихи про город Уфа - ЛЮБИМАЯ РОДИНА

Дорогие читатели! Сайт "Любимая Родина" рад представить вам стихи о городе Уфа (Башкортостан, Россия), которые написали современные поэты. Мы благодарим авторов за творческое вдохновение, чуткость, доброту и любовь к Родине.

Любимый город Уфа

автор: Сергей Асылбаев

 

На башкирской земле, на высоком холме,

Неустанно свой стан защищая,

Салават  наш в дозоре на ражем  коне,

Гордись сыном Отчизна родная!

 

За могучей спиной, как за славной стеной,

Стольный город стоит величаво.

Ты России форпост, наш оплот и покой,

О Уфа, ты наш дом и богатство…

 

Окружённый  рекой, словно обнят рукой,

Опоясанный быстрой  Уфимкой.

Не боишься труда, любишь знанья всегда,

Чтишь ты Бога в церквях и мечетях.

 

А ведь помнишь года, когда лихо беда

Всех настигла от края до края,

Ты как добрый сосед, приютил всех тогда,

Для них всех колыбелью являясь.

 

Вот поэтому я, буду предан всегда

Тебе, город родной, хлебосольный.

Ты как старший нам брат, двадцати городам,

Богатей, процветай, мы довольны!

Мой город - Уфа

автор: Андрей Ошнуров

 

Здесь птиц щебетанье звучит, как свирель, 

В том городе, где я родился. 

Спокойно и мерно течет Агидель 

И всадник над пропастью взвился. 

Восстав на холмах и стремясь в небеса, 

Из белого облака ворот, 

Ты словно корабль поднял паруса, 

Украшенный зеленью город. 

 

Прямые проспекты взлетают стрелой,

Несутся в прекрасные дали.

Я знаю о том, что останусь с тобой

Куда бы меня не позвали.

Тут запахом нежной сирени пьяня

Гуляют года молодые.

Здесь шумные улицы примут меня

В потоки свои трудовые.

 

Пройдет моя жизнь, а ты вечно живи

И будь, как сегодня, ты молод.

Готов я тебе признаваться в любви,

Мой милый, единственный город !

Счастливый жребий судьбой тебе дан:

Родиться со свободной душою.

Ты сердце республики Башкортостан

Тебя называют Уфою.

Уфа - мой родной город

автор: Наталья Анатольевна Шведова

 

Город мой дорогой, я люблю твои разные грани!

И мосты над рекой, и фонтаны и ширь площадей!

Радость в сердце моём пробуждаешь и утром ты ранним,

И когда фонари отражаются в нОчи твоей!

 

Хорошеет мой город! Проспекты, высотки и парки,

И фасады домов новый статус тебе придают!

Я любуюсь тобой! Каждый день ты мне даришь подарки:

В новостях об одном иль другом узнаю)))

 

Миллион здесь людей проживает от старых до малых.

Все они благодарны тебе за заботу о них!

Черниковка и Дёма, проспект Октября и Сипайлово -

Чтобы город проехать от края до края твои

 

Помогают автобусы, автомобили! 

Три часа из конца до конца - это время проехать Уфу! 

Самолётом, когда ты в неё прибываешь,

А родные твои, может быть, в м/к ВАЗе живут)))

 

Среди трёх стоишь рек! И как символ царит над рекою

Наш народный герой - Салават на огромном коне!

Он теперь навсегда, милый город, сроднился с тобою,

Там любимое место прогулок всех жителей и их гостей!

 

Нет любви горячей, чем такая - сквозь многие годы!

Твоим воздухом я всё дышу, так и не надышусь!

Дорогая Уфа! Ты мила мне в любую погоду!

Пусть жара иль метель, или осени жёлтая грусть!

 

Воспевали тебя и певцы и поэты, родная!

Бикчентаев, Карим - и просторы твои

Предо мной на ладони, столица прекрасного края!

Я тобою горжусь! Ты позволь мне признаться в любви!

Город Уфа

автор: Андрей Ошнуров

 

Город, в котором людей миллион.

Город, в котором я тоже рожден.

Здесь моя юность, вся жизнь, здесь мой дом.

Что рассказать я могу вам о нем ?

Город студентов, город идей,

Город мечетей, город церквей.

Город любимый верный мой друг.

Город искусства, город наук.

 

Он на холмах прямо к небу растет.

Он весь в делах и гостей к себе ждет.

В парках и скверах деревья, цветы.

Он не заносчив, здесь люди просты.

Он в облаках надо мною

Словно летит над землею.

Город талантливых добрых людей.

Город история, город музей.

 

Он зародился на стыке двух рек.

Будет здесь счастлив любой человек.

Город раскрыть всем объятия готов.

Город художников, город певцов.

Город, который не старят года.

Город учебы, город труда.

Город героев, где прошлое чтут,

Где все народы дружно живут.

Улицы в городе нашем чисты.

Строим дороги, заводы, мосты.

Так украшая любимый свой дом

Вместе о городе песню споем.

 

Спросите вы, что за город такой ?

Мы называем наш город Уфой.

Город мой Уфа

автор: Анатолий Луговой-Уфимцев

 

Город мой не Москва и не «Питер»,

Не о них расписалась строфа,

Что блестят, как Сатурн и Юпитер!

Он скромнее, с названьем УФА. 

 

Пусть Москва процветает в гордыне,

Петербург по-дворянски живёт,

Но, Уфа на предгорной равнине,

Мало чем от столиц отстаёт.

 

Нет душе моей ближе и краше 

Светлых улиц её и дворцов,

У «планеты» серебряной нашей

Есть своё «Золотое кольцо»!

 

Смотрит в дали мечта Салавата,

Словно миг и – взлетит над рекой!

Поднимая коня «Акбузата»,

Он взмахнул богатырской рукой.

  

От «Цыганской» поляны и Дёмы,

До Инорса и дальней Шакши,

Мне все скверы и парки знакомы, 

Где гулять – просто рай для души!

 

Я родился в Уфе, я в ней вырос

И служить из неё уезжал,

А она ещё ярче раскрылась!

И встречал меня новый вокзал.

 

Реки крепко Уфу обнимают

Под крутые её берега,

Словно руслом своим понимают,

Что она нам, как мать дорога.

 

Бирюзовая гладь Агидели 

Вьётся лентой, считая мосты.

Если вы из-за речек смотрели –

Не забыть вам такой красоты!

 

Я хожу по знакомым кварталам

Под вечерней Уфимской звездой,

Понимаю, что мне не хватало 

Красоты её тихой, простой.

Смотрите и другие материалы по теме:

ljubimaja-rodina.ru

Стихи на башкирском языке - башкорт шагильэр

Уткәндә кичергән Кайгылар, газаплар Барсы да онтыла, Барсы да җуела. Төн үтеп, күңелле Көн тугач, азактан Берсе дә булмаган Шикелле тоела. Аһ, ләкин онтылмый Гомергә, гомергә Электә татыган Шатлыклар, рәхәтләр — Яндырып йөрәкне, Саклана күңелдә Кадерле минутлар, Бәхетле сәгатьләр. 1942, сентябрь  

Доклад бетте. Залда беркемнең дә Кузгалырга көче җитмәде, Кан сибелде сизгер йөрәкләргә, Күз аллары кинәт томанланды, Ачынып, әрнеп күңел сыкрады. Тагын… Урамнарны көнчыгышта Эшче каны белән юганнар. Хатыннарны хурлап таптаганнар Нәни балаларны буганнар. Тагын… Ирек, икмәк сораганга, Төрмәләргә эшче куылган Авыр тойгы белән бар да, бар да Төенләнеп калды күңелдә. Доклад бетте, Ләкин киң зал

Читать далее →

Илгә кергәч Йоган, чик калмады Халыктагы үчкә, ачуга. Кояш сүнсә, бәлки, бу кадәрле Булмас иде җирдә фаҗига. Тар-мар итеп коллык, караңгылык Саклап яткан дошман оясын, Каны белән халык саклап калды Кешелекнең якты кояшын.

Бала чакны безнең әйтмә инде, Тау шуганбыз җәфа өстеннән. «Үсмәсләр», дип әти, сабыры бетеп, Чәчебездән тартып үстергән. Хәзер безнең әрсез йөрәкләрдә Чәчрәп тора зәһәр үткерлек; Усал аталарның күбесен без дә Мыегыннан тартып чүктердек. Безнең юлга цемент коелмаган, Дәрьяларга күпер салмаган; Үзебез үк ясап күчәрен дә Кигезәбез бүген арбага. Без төзибез тормыш өр-яңасын, Кыенлыклар белән көрәшеп;

Читать далее →

Мин дә йөрдем Казан урамында hәм карадым шәhәр тирәсен. hәр адымда күңел күрә монда Дуслар эшен, дуслар көрәшен. Болытларга тия манаралар, Суда уйный төзелеш нурлары, Бизәл, Казан, hаман яңара бар!- Дидер төсле дулкын җырлары, Казан-бишек: әатлыгын да аның, Хәсрәтен дә халык тирбәткән. Күмелгән ул дәртле, татлы моңга, Ә чыбылдык итеп-нур япкан. Яңа портның биек краннары

Читать далее →

Песнәк Алтын көзләр узып китте, Ап-ак кыш килеп җитте. Ап-ак кар яуды җиргә, Җир акка чумды инде. Әнә агачта бер песнәк, Җим эзләп йөри икән. Ары карый, бире карый Бер дә табалмый микән?! Мин озак карап тормыйчан Тотындым үз эшемә. Җимлек ясадым кошчыкка, Элдем куак түшенә. Песнәгем бик тә шатланды, Минем эшемне күреп. Рәхмәт әйтеп,

Читать далее →

Гүзәлия Гүзәл сүзен ачыклар сүз, Җир йөзендә бар микән. Гүзәлгә тиң саф таң суымы, Әллә ап-ак кар микән. Гүзәл кеше гүзәллекне Кайлардан ала икән. Сихри исеме бар кешегә, Сер булып кала микән. Шуңа аңа кушылгандыр, Гүзәл исем – Гүзәлия. Таң суы да тиң түгел, син Серле Гүзәллеккә ия! Ильдар Бикмуллин ***** Ландыш исемле гүзәл затларга Ак кыңгырау чәчәкләрең —

Читать далее →

Мәктәп, мәктәп… Уйларымда һаман кайтам сиңа, Искә алам сабый чагымны. Мөгаллимнәр сабыр, көләч иде, Май кояшы кебек ягымлы. Бүген алар безне алмый каршы, Бакыйлыкка күчкән күбесе. Тик йөзләрен саклый онытмыйча, Күңелнең тутыкмас көзгесе. Бәлки алар якты йолдыз булып, Нур сибәдер безгә күкләрдән. Укытучы… Мәктәп.. бу ике сүз. Утта янмый торган дәфтәрдә. Фирдания Нугаева ***** Мәктәбем ​Агарды

Читать далее →

Көз икәнен белмиләр Салкын таңны яфрак каплый, Җирдә ята сары шәл. Һавага сагышын чәчкән Алтын көзнең зары жәл. Шәлне күтәргәли җилләр, Шукъ яңгырлар ашыга, Кояш киткәнен көтә дә Килеп чыга каршыга. Маңгай терәп тәрәзәгә Шаян көзне күзәтәм. Аңымда буталып беткән Хисләремне төзәтәм. Казлар оча, китмәс кебек, Тик борылмый кирегә. Адашмыйча, юллар табып Кайтыр микән бирегә?

Читать далее →

Җәйге яңгыр   Болыт чабуларын җилфердәтеп, Күкри-күкри җәйге яңгыр узды. Җәйге яңгыр хәтерләтә миңа Уңган агрономны-абыемны… Ул кояшлы җәйге яңгыр иде, Күкрәүләре, яшеннәре булды. Коеп яуды, оеп яуды да ул, Китеп барды… калды шифа-моңы. Дымга тиенеп калды басу-кырлар, Аның төсе булып калды Икмәк. Кояш төсле Икмәк үлемсез ул,- Аны үстергәннәр Җирдән китмәс!- Шулай күкри-күкри еракларга

Читать далее →

Язгы кайту — Язгы тамчы, тизрәк тамчы Төнге сөңге бозлардан! Күңелдәге яңарышның Хисләре нык кузгалган. — Гөрләвекләр, йөгерегез Кар эретеп инешкә! Ак юрганны яшерегез Күздән, кайтып керешкә. Инешемдә боз сугышы — Ярга бозлар шуыша. Кыш кидергән тунын елгага Салдырмаска тырыша… Көлә Кояш нурын сибеп Яз килә бит — тантана! Аякларым туган якта! Җан сөенә, мактана…

Читать далее →

Ап-ак кар. Ап-ак кар. Бу җирдә Нәрсә юк. Нәрсә бар- Барын да каплаган ап-ак кар. Ап-ак кар. Ап-ак кар. Бу җирдә Ышану, көтү бар- Аларын капламас ап-ак кар. Алсу Гайфуллина ***** Кар ява Буранланып яңа еллар керә. Ак аргамак — давыл яллары — аргы очтан оча бирге очка сыкы чәчле кышка юл ярып. Иске елдан

Читать далее →

Совет солдаты кабере янында   Мин җырламыйм каберең ташы турында,— Җырлыйм яшәү моңын. Вакыт үткән белән бозылмый бер дә Синең елмаюың. Ташың тора,— зыян юк аның һич.— Ул гаепле түгел… Кара күзле болгар хатын-кызларын Үзеңә тартасың гел. Тын, чал аналар да, гитаралар да Моңлы, сабыр-салмак: Сөйләмиләр синең үлемең турында,— Мәңге янар якты көнең турында Яд

Читать далее →

Сабантуйда җиңелгән малай Җилкенеп чыкты уртага, Үзе дә белми нидән — Ахры, мәйданга ашкыну Җитмеш бабадан килгән. Карыйлар җиде яшьлеккә Көрәшче итеп зурлап, Алды ул ипләп сөлгене Бик оста гына урап. Уйламый кем алдында да һич артка чигәрмен дип, Ышанып, көч тоеп чыккан, Әлбәттә җиңәрмен дип. Аңа каршы баскан малай Озынрак шул бер башка, Үзең

Читать далее →

Кадерле хәтирәләр Балачагым искә төшә… Утын яккан ак мичләр. Тәрәз капкачын каерган, Көзге, шук, шаян җилләр. Радиодан яңгыраган Салмак кына җыр-көйләр. Әнием аруын онытып Сөйләгән әкиятләр. Иртән, без торганчы, әни Пешергән пәрәмәчләр. Зәңгәр мәтрүшкә, бөтнекле, Хуш исле, тәмле чәйләр. Эх, балачак, үткән киткән… Кадерле хатирәләр. Күпме генә сагынсак та, Кайтмас инде ул көннәр. Лилия Сәлахетдинова

Читать далее →

Мәхәббәт Күптән төсен җуйган инде, Күптән беткән үзгәреп. Асыл болгар егетенең Назлап әйткән сүзләре. Офыкларга кадәр китеп Җәелер моңсу томан; Болгар кызы Айбикәнең Алсу күлмәге сыман. Карагайлар арасыннан, Җитәкләшеп йөгереп, Тиен баласыдай җитез, Болан кебек йөгерек. Бер пар төшеп бара кебек Иделдәге каекка. Алар өчен безнең Идел Күптән инде саеккан. чыклы үләндә калган күк Болгар

Читать далее →

Каеннар   Юл читендә айкала да чайкала Ак каеннар, яшь каеннар, Каеннар… Тирә-якта шаулый бодай диңгезе, ‘ Сорый кебек: «Әйтче, егет, син безгә — Күңелеңдә нинди уй бар, кайгы бар?» Уем тик шул: ятыйм каен төбендә, Арып-талып бодай ургач хәл алып, Сайрар кошлар яңгыратсыннар тирәмне, Серләшсен дә шыбырдашсын һәр яфрак — Серле булу каеннарга хәләл

Читать далее →

Авылда   Әйләнәм дә кайтам. Күрше карчык Күреп калып урам чатыннан, «Бәрәкалла, күз тимәсен» диеп, Карап кала минем артымнан. Мин — хыялый, җилфер-җилфер килеп, Чабуымны ачып буранга, Канатларын җәйгән кошка охшап очып киләм ап-ак урамнан. Шул мизгелдә шаян бөтерчектәй, Хатирәләр уйнап ярсына,— Колакчыны күзләренә төшкән, Малай чагым чаба каршыма… Раил Рахман ***** Көтүдә Үч иткәндәй

Читать далее →

Туган якның гүзәл була — Гади генә бер гөле дә… Ямьле була, кыек булмый Туган якның бер җире дә. Туган якның шифа була — Талгын искән бер җиле дә… Үлеп китсәм, миңа җитә Туган якның бер гүре дә. Әдхәт Синугыл ***** Туган җирем Кызгылт-сары җылы җәй көннәре… Мин шигырьләр язам төн ката. Яратам шул болгар

Читать далее →

Әти яки әни түгелме? Апа! Әнә, тәрәзәгә кара, Берәү уза, әни түгелме? Күрегезче! Ашыгып монда керә, Мине алырга ул килдеме? Ул керде дә бөтен бала-чага Аның каршысына йөгерде. Тәмле иде, тел очында тора Кәнфитенең әле дә тәме. Барыбызны күзләп, карап чыкты. Танымады ахры ул мине. Әйтегезче аңа, мин бүлмәдә, Апа ул соң күрдеме мине? Карады

Читать далее →

Күрә күктән көҙгө ҡояш: Бойоға бер ҡарт саған. Бар япрағын ҡойһа ла ул, Ос япрағын һаҡлаған. Һаман да ул нурға туймай, Күҙ төбәгән ҡояшҡа. Ә ҡояшы һирәк ҡарай, Йылытмай инде башҡа. Өҙгөләй ел ос япрағын, Һәм ҡыраулы көҙгө төн. Ә ул һаман йәшел әле, Һаман өҙмәй өмөтөн!.. 1953

Мин был донъяға Килешмәҫ өсөн килдем. М.Горький 1968

Маҡтауға ымһынма, күңел, Ул һиңә юлдаш түгел. Хурлауға һыҙланма, күңел, Ул һиңә моңдаш түгел. Маҡтауҙар ҙур итә алмаҫ, Хеҙмәтең ҙур булмаһа, Хурлауҙар хур итә алмаҫ, Халҡың һөйөп ҙурлаһа. Бул һин тик халҡыңа тоғро, Ит хеҙмәт арыу белмәй. Маҡтау, хурлау ғүмерһеҙ ул, Тик хеҙмәт йәшәй үлмәй. 1957

Һыҙланма, дуҫ, ғәйбәт оҙон телле, Әммә ҡыҫҡа уның ғүмере. Күрмәйһеңме, ғәйбәт ҡапсығының Йөҙө ҡара, биле көм(ө)рө. Күлдәгенә йөрәк кере һеңгән. Йән биҙҙергес йәмһеҙ йөрөшө. Ғәйбәт менән ярап, еңел йәшәү — Өлөшөнә төшкән көмөшө. Бәхетһеҙ ул — иблис кеүек ул да Хаҡлыҡ донъяһынан һөрөлгән. Сәбәләнеп йәшәй күкрәгендә Быҫҡып ятҡан зәһәр һөрөмдән. 1968

Күңелем минең тып-тып диңгеҙ ине. Айҡап индең яҙғы дауылдай. Әйтсе, йәнем, янған йөрәгемде Алырһыңмы һөйөп дарыулай? Күңелем минең ғорур һәм шат ине. Азат ине борсоу уйҙарҙан, Һин килдең дә ендең. Алып киттең, Ҡая таулы борма юлдарҙан. Аһ, юҡ, үкенмәйем, тау бөркөтөм, Бәхетле мин һине һөйгәнгә. Йөрәгемдең аҫыл сәскәләре Һинең өсөн янып көйгәнгә. 1955

Нисә тапҡыр япраҡ-ҡарҙар яуа. Нисә тапҡыр томһа ҡыш килә. Нисә тапҡыр ҡояш, ситкә ҡасып, Тау артынан ҡырыҫ һирпелә.Ә мин һаман дуҫмын ошо ҡышҡа, Һаман ул тип өҙөләм, яратам. Ул ни хәтле томһа, ҡырыҫ булһа, Мин шул хәтле һөйәм, йән атам.Сөнки тоям һалҡын ҡыш күкрәге Вулкандарҙан ҡыҙыу икәнен, Сөнки тоям был күкрәктә изге, Саф теләкле йөрәк

Читать далее →

Ҡайҙа һин, ҡәҙерлем. Ҡайҙа һин был көндө? Белмәйем нисек ул Уҙғара был төндө? Тик беләм, ҡайҙалыр Мин һөйгән кеше бар. Ҡайта алмай, килә алмай, Данлы ҙур эше бар. Тау түшен быраулап, Ҡара алтын эҙләй ул. Илемде, еремде Матурлай, биҙәй ул. Алыҫ ул. Тик күңелем Янында гел генә. Беләмен уның да Уйында мин генә. Һөйөшмәй ҡауышып

Читать далее →

Ғүмер — йүгәнһеҙ ат. Иллене лә, Алтмышты ла ҡыуып уҙа ул. Ҡыш та, көҙ ҙә, яҙ ҙа тотҡар түгел, Упҡындар ҙа уға — түтә юл. Кем туҡтатыр уны? Елһен әйҙә, Айҡап Тыуған илдең ер, күген, Һуңғы сәғәтте лә юл өҫтөндә Ҡаршылаһын елеп, тир түгеп. 1960

Һәр кешегә үтә татлы йылмая ул, Ҡаты баҫмай. Әйтерһең, йөҙөп бара ул. Ҡолаҡ оҙон. Бөтәһен дә байҡап тора, Ҡайҙан ел иҫһә, танауҙы шунда бора. Үҙенән үрҙәгеләргә: — Ағай, ағай!.. Түбәндәргә: — Кит, йөрөмә, давай, давай! Эш түгел, тел менән бөтә ерҙә ярай. Бына шулай йәшәй белә был ялағай. 1956

Ғүмер яҙың күптән уҙҙы, тиҙәр, Ҡыраулы көҙ ҡағына түбәндә. Ял итергә ваҡыт. Нәүбәт етте… Эштәреңде ташла, теүәллә!.. Ышанмайым көҙгә. Яҙҙар даулап, Илем үрелә йыһан түренә. Алда яңы һырттар, бейеклектәр, Тантаналы шаңдаҡ күренә. Ышанмайым көҙгә. Ил йөрәген Тойған күңел тынмаҫ, һыуынмаҫ, Йырлай-көлә яҙҙан яҙға барыр. Юҡ, көҙ булмаҫ унда, көҙ булмаҫ. 1961

Хәтеремдә, ул көн сыуаҡ ине. Күкрәп уҫкәйнеләр сәскәләр. Наҙлы ҡараштарың йөрәгемә Мөхәббәттән гөлдәр сәстеләр. Гөлдәр мәңгелеккә тамыр йәйҙе, Көлә, йырлай ярһып үҫтеләр. Аһ, ниңә һуң ул бәхетле көндәр Шулай ярһып, ашығып үттеләр. 1955

Майлы күҙҙәр, татлы һүҙҙәр, Баллы йөҙҙәр күҙләмәнең. Үҙең өсөн йылы оя, Айырым бәхет эҙләмәнең. Халҡың янһа — яндың бергә, Халҡың көйһә — көйҙөң бергә, Халҡың менән йәшәүгә лә, Үлемгә лә барҙың бергә. Ул асыҡһа — асыҡтың һин, Ул ҡағылһа — ҡағылдың һин, Уның менән бергә-бергә Ауырлыҡтан арындың һин.Ҡыҙыл байраҡ тотоп ҡулға, Янып-балҡып ҡыҙыл нурҙа, Йырың

Читать далее →

Тағы ла яҙ. Йән ҡыуана, ярһый, Яңы ҡанат үҫкән ҡош кеүек. Ҡартлыҡ, кәрһеҙлектәр, сир-сырхауҙар Туҙға яҙған буш һүҙ, төш кеүек. Тағы ла яҙ. Наҙлы гөл-сәскәле Дала кеүек иркен күңелем. Яҙ нурына ҡушылып, үрелеп үҫә Яҙҙай яҡты, керһеҙ ғүмерем. 1968

Өр-яңынан тыуҙым һине белгәс, Күҙ күремем сикһеҙ киңәйҙе. Донъя, гүйә, йөҙ ҡат иркенәйҙе, Дуҫтар һаны меңгә күбәйҙе. Ленин һулышын тойҙом һинең аша, Һинән белдем даһи Пушкинды. Шуға йөрәгемә серҙәш иттем Һине — бөйөк, гүҙәл, дуҫ телде. 1960

Алтын япраҡтарға төрөнөп, тағы көҙ етте. Ал байраҡтар түбәләрҙән тағы нур һипте. Октябрь килде: өйөмдә байрам, ҙур байрам. Ҡыуаныс таша күңелдә хайран, ҙур хайран! Эй Октябрь, һәр йыл шулай шауың менән кил, Рух байлығыңдан нур алып, йәшәрһен бар ил. 1957

Ниңә күрҙем, ниңә яраттым мин, Ниңә күңелемде яуланың? Ниңә һинең моңһоу күҙҙәреңдән Күҙҙәремде ала алманым? Ниңә килмәнең һин иртәрәк? Ниңә һине күптән күрмәнем? Fүмеремдең наҙлы минуттарын Ниңә һинең менән бүлмәнем? Күпме тыям бәйһеҙ йөрәкте, Ярамай, ҡуй, уны һөймә, тип. Алыҫтағы ҡояш йылыта алмай, Уның өсөн янма, көймә, тип. Тик ҡайҙа һуң!.. Һөйгән йөрәктәрҙе Айыра торған

Читать далее →

Яңғыҙлыҡта уҙған минуттарым, Йән өшөткөс боҙло ҡар һымаҡ. Һин янымда булһаң, көҙ ҙә, ҡыш та Гөл-сәскәле, нурлы яҙ һымаҡ. Яңғыҙлыҡта уҙған минуттарым Зарлы-моңло ҡырыҫ йыл һымаҡ. Һин янымда булһаң — тормош үҙе Сыңлап торған сихри йыр һымаҡ. Ғүмер көтөп тормаҫ, йылдар тынмаҫ, Дәртле саҡтар уҙыр бер заман. Тик йөрәктә мөхәббәтем һүнмәҫ, Һине һағынып йәшәр ул

Читать далее →

Бөгөн ҡояш та бик көләс, Ҡар ҙа елбәҙәк кенә. Күк тә зәңгәр. Ҡыш тимәҫһең, Ел дә тик еләҫ кенә.Дуҫтарымдың күҙе йондоҙ, Биттәрендә көн уйнай. Тыуған ерҙең йәмлелеген Ҡарай-ҡарай күҙ туймай.Яңы бәхет, шатлыҡ килә Яңы йыл менән бергә. Айға менгән, йыһан гиҙгән Мөҡәддәс, бөйөк ергә. Эй башҡарғас, ҡыуаныстан Йырлай торған йола бар. Мин йәм табам халҡым

Читать далее →

Оло йөрәк йәшәй йәшнәп-күкрәп, Буш йөрәктәр йәшәй ҡалтырап; Осҡон ғүмерендәй дан өсөн ул Була хаин, була олтораҡ. Оло йөрәк туҙалыр иртәрәк. Туйҙа түгел — яуҙа, ярышта. Ғәҙеллек һәм хаҡлыҡ өсөн барған Мәңгелек, ҙур, ауыр алышта. Оло йөрәкле бул. Батырҙарҙы Шөһрәт үҙе таба доңъяла. Осҡон һүнгән урынды көл ала. Ҡояш уҙған юлда нур ҡала. 1963

Әсеһен дә күрҙем, сөсөһөн дә. Үкенесем ерҙә ҡалманы. Тик шулай ҙа донъя, гүзәл донъя, Нине һөйөп танһыҡ ҡанманы. Дөрөҫ, шәхесем өсөн был донъяға Ҡомһоҙланып йәбешеп торманым. Аҙыраҡ биреп, күберәк алайым тип, Татлы һүҙҙән тоҙаҡ ҡорманым. Ҡырыҫ булды минең барыр юлдар. Наҙлы сөсөлөктәр тойманым. Шуға, ахыры, донъя, һине күреп, Нине һөйөп һис тә туйманым. Йәшәр инем

Читать далее →

Йәшәү бәхете — өмөт, хеҙмәттә. Йәшәү бәхете — дуҫлыҡ, хаҡлыҡта. Йәшәү бәхете — илең, халҡың өсөн Көрәш аша тыуған шатлыҡта.

Эшһеҙлектең еме булып, йылтырап Тыуманы был йөрәк ҡаны — йырҙарым. Эш өҫтөндә ҡайнап үтте йылдарым. Юл ыңғайы тыуып-үҫте йырҙарым.Иркәлектең өнө булып әлһерәп Тыуманы был йөрәк ҡаны — йырҙарым. Көнө алтын. Өнө ялҡын — йырҙарым. Эш өҫтөндә тыуып-үҫте йырҙарым.Бәлки шуға татлы һуттай түгелдер. Бәлки шуға наҙлы гөлдәй түгелдер. Эштә ҡайнап, урғып тыуҙы йырҙарым. Йырҙар булып түгелеп

Читать далее →

Илап тыуһам да мин, йырлап үҫтем, Йырлап йәшәйем әле бөгөн дә. Сәстәремә ҡырау сәселһә лә, Ҡырау ҡунмаҫ минең күңелгә. Йырлап йәшәйем. Халҡым, илем ғүмере Әкиәттәрҙән гүзәл йыр булғас. Тыуған ерем — бөйөк Совет иле, Ер йөрәге типкән ер булғас. Йырлап йәшәйем. Халҡым үҙе һөйөп: «Йырла! — тиеп бирҙе ҡәләмде. — Данла! — тине, — һине

Читать далее →

Ауыр юлды бергә-бергә үттек, Еңеүгә лә килдек күмәкләп. Һәр аҙымда тойҙом йәнәшәмдән Дуҫтар атлағанын терәкләп. Рәхмәт һеҙгә, дуҫтар. Алыҫтан да Яҡын булып йылы һирптегеҙ. Беләккә — көс, йөрәккә дәрт өҫтәп, Һаман алға бергә илттегеҙ. Илгәҙәклек минән күрмәнегеҙ, Ҡайсаҡ хатта ауыр һулаттым. Ә шулай ҙа, дуҫтар, ысын дуҫтар, Мин һеҙҙе бит бик-бик яраттым 1958

Әсәм әйтә ине: «Фәрештәләр» Таң алдында бәхет өләшә. Егәрлеләр генә үҙ өлөшөн Алыр өсөн тороп өлгәшә. Йоҡосоға өлөш бирмәй улар. Өлөшһөҙҙө һөймәй Алла ла… Таңда йоҡлап ҡалһа, яҙын иртә Сәскә атмаҫ ине алма ла». «Әсә һүҙе — тәңре һүҙе» тиҙәр. Күңелемдә тере һаҡланым. Эштә үтте көнөм. Көс-тир түгеп Ҡаршы алдым төндөң һәр таңын. Урман ҡырҡтым.

Читать далее →

Кабинет шәп, иркен, яҡты, Йылы, рәхәт. Шунда нисә йыл ултыра Күрмәй михнәт. Ышана, мин, тип, тиңдәшһеҙ Дан директор. Ғилми эште ултырмышым Алға илтер. Мин булмаһам, фән бик артта Ҡалыр ине. Билсәнде кем дегәнәктән Айырыр ине?! 1956

Йәнһеҙ булыр ине ғүмер, Һөйөү менән йөрәк тулмаһа. Айырылышыу, Өҙөлөп, һағынып көтөү, Ярһып ҡаршы алыу булмаһа. 1955

Элек заман һин бер үкһеҙ бала инең. Бар байлығың — кырыҫ, йәнһеҙ дала ине. Шул далаңда һин, имгәкләп, ауа-түнә, Тома һуҡыр юлсы булып бара инең. Хәҙер көслө ир-арыҫлан, баһадир һин. Алғы сафта бәхет даулап бараһың һин. Юлың яҡты, көнөң көләс, теләгең саф, Бөйөк илдең ҡәҙерле бер балаһы һин. Һәр йылыңда унар йыллыҡ юлды үттең. Коммунизм

Читать далее →

Моң шишмәһе һандуғастай йырсы ла һин, Һығылма бил тал сыбыҡтай нәфис тә һин, Аллы-гөллө гөл-сәскәләй наҙлы ла һин, Эй, илһамлы, эй, хөрмәтле башҡорт теле!Күгәреп ятҡан Уралыңдай бай, йомарт һин, Серле ҡамыш ҡурайыңдай ҡарт, олпат һин, Күпте күргән сәсәнеңдәй йор, зирәк һин, Эй, һөйөклө, эй, ҡәҙерле башҡорт теле!Диңгеҙҙәргә тиңләмәйем — тәрәнһең һин, Айға-көнгә тиңләмәйем — гүзәлһең

Читать далее →

Күктә алла, Ерҙә иблес. Мин — малай. Береһе — «дин», тип. Береһе — «мин», тип Тартҡылай. Белмәйем: Әллә алла, Әллә иблес Алдалай?! 1916

Йөк ауыр, юл болғауыр булһа ла, милләт, әйҙәле: Алда рәхәт ҡәҙерене белмәккә михнәт файҙалы. Яҡты нурлы көндәрең — алдыңда. Был хаҡ вәғәҙәһе. Ана күренә ҡибла яҡлап бик матур аҡ шәүләһе. 1915

Әйҙә, күңелем, бында торма, күккә, күккә, күккә ос, Күккә ос: күктә тыныс, бында һуғыш, бында ҡылыс! Әйҙә, күккә, бында йәм юҡ, күктә йәм бар, унда нур, Бында нәмә: Йәмле һындар… Унда хур бар, унда хур. Әйҙә, ғүмерем, әйҙә, бәхетем, әйҙә, күңелем, бергәләп, Бында булһа күбәләктәр, ундалыр барлыҡ мәләк. 1915

Әй, мулла абзый, ант итәмен аллаң менән, Ант итәмен башыңдағы салмаң менән: Өҫтән былай кеше төҫлө күренһәң дә Эсең-тышың тулы сеп-сей ялған менән! 1917 Эй, мулла (Перевод на русский язык) Эй, мулла, клянусь тебе твоим аллахом И чалмой твоею белою, как сахар: Хоть снаружи ты похож на человека, Ложью все твое нутро кишит от века.

Әй, большевик, эшең ҡылдың һәр өйәҙҙә: Йәшен булдың, гөрзөй булдың буржуаға. Юлың имен, юлбашсың Ленин булһа, Ҡыр төлкөнө, ирек булһын өйрәк-ҡаҙға! 1917

Тарау сәстәр туҙып бөттө, Матур көндәр уҙып китте; Матур көндәр, матур һүҙҙәр Йөрәккә йәм һыҙып китте.Матур йөҙҙә матур күҙҙәр Матур уйҙар теҙеп үтте; Бары китте, бары бөттө, Хәҙер инде ҡыҙыҡ китте. 1916  

Их, рәхәт шыуа сана, юрта ат талғын ғына, Яҡ-яғымда киң ялан йоҡлап ята тып-тын ғына. Алдымда аҡ ҡар йәйелгән, ялтырап аҡ-аҡ булып, Ынйы-мәрйендәр сәселгән өҫтөнә ваҡ-ваҡ булып. Юл ситендә ҡар киҫәктәре торалар теҙелешеп, Барыһы ла эйелеп ҡалалар, хуш-иҫән бул, тиешеп. Аҡ ҡояш нур ептәрен һуҙған да ергә нур һибә, Нурлы ептәрҙән ағып, моңло күңелгә йыр

Читать далее →

Нәфсе — шайтан, бик яуыз ул, һәр әҙәмде аҙҙыра, Аҙҙыра торғас, наҙандарҙы юлынан яҙҙыра. Әммә унан да яуыз бер нәмә бар, ул — эскелек, Ул халыҡты йорт-еренән һәм диненән яҙҙыра. 1914 — Фәлсәфәнән туйҙыҡ инде, һатма, ташла фәлсәфәң, Фәлсәфә сәйнәр заман уҙған, хәҙер эшләр заман. — Һеҙ туйғас та, туймағандар ас көйгә торормо ни? «Фәлсәфә

Читать далее →

Яһу аллам! Һинән һорап ярҙам, Ярһып йөрөйөм үлем ауыҙында. Үлһәм, шәһит булһам, ҡанлы кәүҙәм Балҡып йөҙһөн ожмах хауызында. Айа, ғафур, айа, рахман рәхим! Рәхмәтеңдән ситкә ҡайырма! Ҡурҡытмаһын мине шайтан ражим, Ныҡ имандан мәңге айырма! «Тау эйәһе» тәңрем, таштарыңдан Беләгемә ҡаты ныҡлыҡ һал! «Ут эйәһе» тәңрем, уттарыңдан Йөрәктәргә үтмәҫ утлыҡ һал!.. Диңгеҙҙәрҙе сайҡап тулҡынлатҡан, Эй, ҡөҙрәтле

Читать далее →

Ярһынмаһа күкрәк йәшнәп, күкрәп, Телдәреңдә ялҡын яна алмай. Аһ ормаһаң һыҡрап, тетрәп-тетрәп. Ҡулдарыңдан алтын тама алмай. 1914

Ян, бисара йән, Там, ҡап-ҡара ҡан, Көлһөн бөтә йыһан Шәйхзада бисаранан! 1915

Атланым — эҙ юҡ, Баҡманым: йөҙ юҡ; Боҙланып күңелем, Сатнаным: ҡыҙ юҡ. Йәшлектән ләззәт Тапманым: тоҙ юҡ. 1915

Дуҫтарым, торған ерегеҙ, тыуған ауыл, киң ауыл, Барса ҡайғы, моңдарыңды юйған ауыл, тын ауыл. Иң һөйөклө киң ауыл һәм тын ауылды мин ген Ташланым; ник ташламайым, башҡа тулғас ҡом ғына! 1910

Ап-асыҡ тор һәр ваҡытта, эй китап, баҡһам һиңә, Ысын, аҫыл нигеҙле ерҙән күп белемдәр бир миңә! Эй китап, мин аңраны төҙ юлға күндерһәнә, Мине баҫҡан йәһел утын һыу һибеп һүндерһәнә. Һин йыуатҡыс, һин уятҡыс, һин миңә ысын атам, Булмаһаң һин, мин һине һағынып ҡына сирләп ятам. Эй китабым, эй китап, миңә ҡыл һин хитап, Һин

Читать далее →

Әссәләмәғәләйкүм, Шәмсеҡәмәр! Беҙ иҫән-һау, башҡаса юҡ яңы хәбәр. Уңайлы ваҡытығыҙ булырмы икән, Бөгөн кис һеҙҙең яҡҡа барһаҡ әгәр? Бер төҫлө аҡҡан көнгә асыу итеп, Һеҙгә барһаҡ, аҙмы-күпме асыу ҡаныр, Беҙ барыуға аулаҡ булһа, тыныс булһа, Ул саҡта өҫтөгөҙгә рәхмәт яуыр. 1917

Осоноп-осоноп, өҙөлөп-өҙөлөп, Ашҡынып шатлыҡ көтәм. Инде, әй хәсрәт ләғиндәр, Һеҙгә ҡурҡаҡлыҡ көтәм.Инде бик күптән тамыр йәйгән Йөрәктең аһтары, Аһтарымдың ҡып-ҡыҙыл Уттан яралған япрағы, — Һәммәһе ҡороһон, етәр, Күкрәккә уттар таммаһын, Тамған ут һүнһен, етәр, Инде йәһәннәм янмаһын!.. 1916  

Сайпылышып шатлыҡ тулҡындары, Сәп-сәп бәрелә күңелем ярына; Шул шатлыҡтар менән ҡаршы торам Был донъяның барлыҡ зарына. 1916

Ҡыҙҙар — иркә, Ирҙәр — күркә, Ҡатындар — ҡурсаҡ! Аңҡый шәхсиәт, Ялтырай тәрилкә, Матбуғат — уйынсыҡ! Күҙҙәр — йыландай, Телдәр йыумалай, Малайҙар үрмәләй, Танауҙар — Һималай! 1916

Ап-аҡ алтын йырҙарымды Йырламайым данлыҡ өсөн; Йырлаймын алтын илем өсөн, Үҙ туған халҡым өсөн. Саф көмөштәй йырҙарымды Йырламайым алтын өсөн; Йырлайым тик саф көмөштәй Саф йөрәк халҡым өсөн. Сәскә төҫлө йырҙарымды Йырламайым зауҡым өсөн; Йырлайым тик сәскәләй Ҡыҙҙарға бай халҡым өсөн. Дәртле ҡайнар йырҙарымды Йырламайым дәртем өсөн; Йырлайым тик мәңге шат, Дәртле, көләс халҡым өсөн.

Читать далее →

Һис тотор хәл юҡ күңелдең теҙгенен, Һис белер хәл юҡ фекерҙең төҙлөгөн, Бер минутта мең түгел, миллион теләк, Белә алмайым ҡай теләктең үҙлеген. Алсы, тәңрем, был күңелдең йөҙлөгөн, Һалсы күҙҙән был томанлы күҙлегем: Аңҡы-тиңке ҡайғырып көндәр уҙа, Инде аҙ-аҙлап безелдәр миҙгелем. 1917

Тын ғына, тып-тымыҡ бер төн ине, Шишмәкәй шылтыр-шылтыр-шылтыр ине… Йыраҡтан гөлдөр-гөлдөр арба килә, Ул да тынлыҡты ҡуйыртыр өсөн генә; Аръяҡта бер эт өрә, ул шул тынлыҡты Ҡолағыма ҡыуып кертеү өсөн генә… Мин ятамын, шул тынлыҡта уйлай-уйлай, Ике күҙем йондоҙ һайын ырғып йөрөй. Ҡай сағында аҡрын ғына бер ел иҫеп, Ағастарға минән йәшереп ниҙер һөйләй… Йәсиғ

Читать далее →

Белмәгән менән бәрәбәрме белә торған кеше? Тиң булырмы күрмәгән менән күрә торған кеше?Берме үҙ-үҙен наҙанлыҡ ҡәберенә күмгән менән Ысын ғилемдән ҡәлбенә рух-йән бирә торған кеше?  

Һәр ҡасан тик тор: берәй ахмаҡ һүҙ һөйләһә, Бел: уға һүҙ ҡайтарыуҙан тик тороу артыҡ таһа. 1911

Хоҙайға илап, теләйем теләк: Беләккә — ҡеүәт, йөрәккә — йөрьәт. Утлы пар кеүек һулыш теләймен. Зөлфәҡәр кеүек ҡылыс теләймен. Ҡабынһын донъя, бер өрһәм «өф» тип, Табынһын миңә аждаһа, ғифрит! 1916

Әй минең һыҙғыслы нәмәм, әй матур кәкре муйын! Әй күңелдең наҙлы урынынан урын тотҡан уйын. Һандуғас күк һыҙҙырып һайрап ебәрсе бер генә, Һайра, йырла, тик мине дәртләндереүсе һин генә. Һин генә иң нескә хистәр, нескә моңдар шишмәһе, Һин тауыштар ҡаҙнаһы һәм һин уйындар батшаһы. Һин был донъяның түгел, ожмахта хурҙар сазы һин, Саф, матур, моңло

Читать далее →

Бер әҙәм: «Русса беләмһең һин?» — тип Һораны; мин әйттем: «Беләмен мин» — тип, «Йә, һөйләп ҡара!» — тигәс ул, мин тинем: «Знакум, я бит ничауа незнаем!» «Шәп икәнһең руссаға, Шайҡулзадам, Кем өйрәтте, әйтсе?» — тине ул әҙәм. Мин был һүҙгә аптырап торҙом; ләкин Аңланым тиҙ: ул икән сеп-сей наҙан! 1911

Салауат ҡандай бәһлеүән? Салауат ҡандай бәһлеүән? Даусан, яусан бәһлеүән, Еңелмәүсән бәһлеүән. Салауат тиңһеҙ арыҫлан, Салауат тиңһеҙ арыҫлан, Арыҫландай алышҡан, Уғы алған алыҫтан. Салауат — Урал балаһы, Салауат — йөрәк ҡәғбәһе, Ерҙә әнүәр кәүҙәһе, Күктә зәңгәр шәүләһе. Салауат дауҙы ҡайтарған, Салауат яуҙы айҡаған, Ҡылысы тауҙы аҡтарған, Тауышынан күл сайҡалған. Салауат — йәнле шәжәғәт, Салауат мәңге сәләмәт,

Читать далее →

Ризабыҙ, ҡисмәтең беҙгә бүлемле; Наҙандар маллы, әммә беҙ белемле; Бөтә тиҙ донъя малы, мәңге тормай, Белем бөтмәй, юйылмай һәм серемәй. 1914

Гөрләшеп, дәртле минуттар Остолар моңдар менән; Мин төшөп киттем, төшөп киттем, Төшөп киттем түбән. Остолар моңдар һауаға, Йырлашып ҡыҙҙар менән; Мин тороп ҡалдым көйөп, әрнеп, Күңел һыҙлау менән.

Мин халыҡҡа аптыраймын: ниңә улар көн һанай? Ник тарығалар? Уларға донъя бит бик киң һарай! Нимәгә ашҡына улар, әйтсе әле, был йүнме ни? Аптыраймын, бит улар хөр, һуң улар, ә минме ни? Көн һанаһам һәм ашыҡһам, ул миңә йүн, исмаһам, Бер ҙә ашыҡмаҫ инем мин, ситкә сығып китмәһәм. 1910

Матур һындар, матур ҡыҙҙар, матур сыңдар, Әйткән саҡта, исемегеҙ матур сыңлар. Һеҙҙе күреп, йәмгә сумып, киттем иреп, Аҡылһыҙҙар, аҡылһыҙ, тип баҡырһындар. Ҡарап ҡарайыҡ: аҡыллылар нишләр икән, Бар аҡылды көрәшергә саҡырһындар, Ҡарап ҡарайыҡ: бер һылыуҙы еңер микән, Сихри күҙҙән сихри уҡтар атылһындар. Ҡыҙыл ирен бер йылмайһа, хоҙай шаһит, Бөтә фекер әсир төшөр, аҡыл шөрләр. Ике тәңре:

Читать далее →

Юҡҡа сыҡҡан, юҡҡа икмәкте сереткән бәндә мин, Бер зәгиф, көсһөҙ, һөнәрһөҙ, буйға бөткән бәндә мин. Сәскә төҫлө күкрәп үҫкән иң ҡәҙерле саҡтарым Бер ҙә юҡҡа алданып, тик исраф иткән бәндә мин. 1913

Пак тыуып, выждан менән, паҡлыҡта үҫкән бәндә мин, Бәндәләргә «бәндә» булғандар эсендә алла мин. Саф иман тапланмаһа, тәҡдир аяҡтан салмаһа, Нурлы йондоҙҙарҙан да нурлы ялтырармын алда мин. 1913

Тәрилкәгә күмәсеңде өйөп килтер, Бабич ағай, ашап бөтөр, тиеп килтер; Килтергәндә йырлап килтер, бейеп килтер, Шәйх ағай ашаһын, тип, һөйөп килтер. 1918

Көндәрем йәмһеҙ, мөхитем булманы йәнгә кефү, Бәс шуныңсөн донъяға минән мәкафәт: ҡых, тфү!.. 1916

Айға үрләп, нурҙа уйнап, Күкрәгемде нурланым. — Ит ғәфү әй, ай, тинем мин, Нурҙарыңды урланым. — Һис зарар юҡ, ал, тине ай, Ал ла сәс нур халҡыңа; Мин дә бит төн хаҡына Алдым ҡояштың нурҙарын. 1916

Йөрөгән саҡта башҡорт туғайҙарын Йәнем әллә ҡайҙа елкенә; Ишеткәндә моңло ҡурайҙарын, Йөрәгемә моңдар бөркөлә. Тауҙарына менһәм, ҡырҙа йөрөһәм, Балҡый йәннәт нуры — гөлостан, Меҫкен башҡорт ауылын килеп күрһәм, Аңҡый хәсрәт, үлем — гүрестан. Гүрестандай ғәмле ауылдарҙа Ҡыбырлаша йәнле мәйеттәр, Йәнле мәйеттәрҙең ғәмен көйләп, Илап аға Һаҡмар, Яйыҡтар. Янып-көйөп, бәғерем өҙгөләнеп, Ләғнәт уҡыйым, кемгә — белмәйем,

Читать далее →

Ваҡлығы менән йыһандың ваҡһынаһым килмәне, Ят үлемде ҡаршы алдым, ятһынаһым килмәне. Донъяла йәнгә тыныслыҡ юҡлығын белгәс тамам. Мин әле йәш, тип, үлемдән тартынаһым килмәне. Тар ҡәберҙең ҡуйынына керҙем — ҡотолдом донъянан, Сөнки биҙҙем донъянан, артыҡ тораһым килмәне. Йәшләй үк керҙем ләхеткә, киң түшәкте тарһынып. Төп ятаҡ булғанға ләхетем, тарһынаһым килмәне. 1916

Әх, бөгөн донъя кейенгән ҡыҙға оҡшап тәп-тәтәй, Ҡыҙ булып баҫҡан тәбиғәт донъяға ап-аҡ тәпәй. Хаузы кәүсәр шишмәһе өҫтөнән иҫкән ел кеүек, Их, бөгөнгө ел һауанан бер ғәжәп ләззәт татый. Ниндәй йәмле, их, бөгөн ожмах көнөнән йәмле көн. Ҡайҙа ожмах — фирҙәүес бер яҡта торһон хатта ки! 1916

Ҡурҡыныс уйҙар килеп баҫҡас, ирекһеҙ баш бөгәм, Эстә хәсрәт ҡайнашып ташҡас, өҙлөкһөҙ йәш түгәм. Йәм күрә алмам, ғәмле хәлдәр китмәйсе, йәш кипмәйсе, Күҙ йәшемде киптерерлек яҡты ҡояш сыҡмайсы. 1916

Бер бүлмәлә ике шәкерт дуҫ ҡына торған була, Эстәре бошҡанда йырлап, уйнаған, көлгән була.Керһә алдарына ҡыҙ, дуҫлыҡтары сиктән аша: «Ҡыҙҙы мин ҡосам элек»,— тип дөп тә дөп йоҙроҡлаша! 1910  

Әй, матур ҡыҙ Зөһрә йән, Мин һине күрәм ҡасан? Әй, Бибизөһрә, һиңә Төштө ысын ғишҡым, ышан. Бик матур, бик йәмле тип Мәрйәм апай маҡтаны. Шул минутта күңелемде Мөхәббәтең ҡапланы. Күрмәһәм дә күргән кеүек, Төштө ғишҡың ҡәлбемә. Зөһрә ҡыҙҙы насип ит, тип Доға ҡылдым тәңремә. 1917

Тыш яҡтан йылмаңлап, дошмандар Төшкәндәр беҙ төшкән юл менән; Яҙыҡлы, ләғнәтле ҡул менән Беҙ ҡосҡан баланы ҡосҡандар.Алданма, аҡ күңел башҡортом, Юлатма йыланды ҡуйыныңа; Һарылып мәлғүндәр муйыныңа, Башыңды мөнйөрҙәр аҡыртын. Ҡуя тор киңлекте, аҡлыҡты, Ҡара бул, зәһәр бул дошманға; Сер бирмә һыналған ҡуштанға, Башыңа бетеү ҡыл һаҡлыҡты. 1918  

Таянып эйәккә, Күҙ тегәп йыраҡҡа, Ултырам уйланып Бер үҙем бер яҡта. Уйланам, уйланам, Уй менән юғалам… Бер ваҡыт кинәттән Һиҫкәнеп уянам. Уянам, ни күрәм: Әйләнә һәр тирәм, Уй тәрән һәм томан… Шаҡ ҡатып тик торам. Мин, имеш, аҙам, Мин, имеш, туҙам, Гөнаһым — туҙан, Тау кеүек язам! 1915 Грех и наказание (Перевод на русский язык)

Читать далее →

Зәңгәр күк — тажым, сыбар ер — тәхетем, Үҙем — азат йән, аҡ ҡояш — бәхетем. Йондоҙҙар һәм ай — серсе дуҫтарым. Һандуғас, турғай — йырсы ҡоштарым.Сыҡһам сахраға, гөлдәр, үләндәр Тәғзим итәләр, биреп сәләмдәр. Йән сәсәктәрем, гөл ҡанаттарым, Оса янымда күбәләктәрем. Латиф ел — саба, тип: «Мәрхәба!..» Һөйөп, иркәләп йөҙөмдән үбә. Менһәм тауға, их, осайыммы

Читать далее →

Ҡып-ҡыҙыл ҡандар йүгергән күҙҙәреңдең ағына, Күҙләүең — ҡорһаҡ ҡына, һүҙҙәрең — донъя ғына. Социал тимһең үҙеңде, ҡып-ҡыҙыл, тип, маңлайың? Ник ҡыҙыл ул? Сөнки имгәнһең фәҡирҙәр күҙ майын. Ник ҡыҙыл ҡандан буялған күҙ төбөңдөң керпеге? Юҡ һинең күңелең төбөндә тамсы шәфҡәт бөртөгө. Ник һинең мәҡһүр, ҡалын иренең ҡарағусҡыллана? Сөнки күңелеңдә фәҡирҙәргә асыу, мыҫҡыл яна. Шул көйөнсә

Читать далее →

Беҙ үҙебеҙ — башҡорттар, Күп ырыуға баш йорттар. Беҙҙә гәүһәр, беҙҙә йәүһәр, Беҙҙә һәр бер ашлыҡтар. Беҙҙә тиңһеҙ сәхрәләр. Сәхрәләр — ожмах улар; Унда гөлдәр тирбенеп, Йәмләнергә саҡыралар. Унда ҡоштар һайраша, Күлдә ҡамыш шаулаша. Ҡамыш буйы әрүшә, Тамаша, әй тамаша. Беҙҙә ҡалын урмандар, Беҙҙә данлы Урал бар; Урал аҫты алтындыр, Өҫтә — шәфҡәт балҡыйҙыр. Һиҙен,

Читать далее →

Бер минутта ташты күңелем, бер минутта булды ут, Берсә янды, берсә туңды, барыһы булды бер минут. Бер минут бар донъяһын ҡарғап ҡабынды уттарым, Янды, көйҙө, парса-парса булды меҫкен күкрәгем. Эйе, янды күкрәгем… Тик, юҡ, ләкин меҫкен түгел, Был йөрәк — утлы йөрәк, уткен күңел, киҫкен күңел. Ул яна, тик ҡайғырып янмай, яна шатлыҡ менән, Ул

Читать далее →

Эй илаһи, килде лә керҙе моронға тәмле еҫ, Эй ғәзиз кис, йәмле кис һәм йәнле кис, илһамлы кис.Йәмле өҫтәл өҫтөнә йәйгән матур аҡ эскәтер, Эскәтер өҫтөндә ҡоймаҡтар нәфис еҫ еҫкәтер. Эс, ҡунаҡтар, тип самауыр шатланып йырлап тора, Һәм дә Бағбостан йөҙө илһамлы ай күк яҡтыра. Алдыбыҙҙа май менән балдар торалар: «Ҡап», — тиеп, Һәм Бабич

Читать далее →

nashi-stihi.ru

Стихи Салавата Юлаева - Suraman.narod.ru

РАННЯЯ ЛИРИКА

Зюлейха

Кто сердце мне зажёг сияньем красоты?Не ты ли Зюлейха? Сознайся это ты!Я много девушек видал тебя прекрасней,Но о тебе одной и песни и мечты!

В твоих глазах огонь рассветов голубых,И отблеск ярких звёзд, и полдней золотых,Красавицы-луны холодное сиянье.Всего прекрасней полночь чёрных глаз твоих!

Как ручеёк с морской сливается волной,Так, полюбив тебя, сливаюсь я с тобой.Земная гурия иль отражение рая,Не знаю, кто же ты, но я люблю, я твой!

В любви красноречив счастливый соловей.О, сжалься Зюлейха, я соловья слабей.Батыр я и певец, в словах любви бессилен,И чем сильней люблю, тем становлюсь немей!

Вдыхаю аромат, что льют, любя, цветы,Внимаю ветерку, что шевелит листы,Чтоб песню о любви я смог пропеть словами,Достойными твоей небесной красоты!

В ПРЕДЧУВСТВИИ НАРОДНОГО ВОССТАНИЯ

Камыши густые

Камыши густые, Сим мой, Сим,Разрослись по берегам твоим!В сердце боль, как от стрелы врага:Захватили барины наши берега!

БОЕВЫЕ ПЕСНИ

Песня о русском богатыре

Я не знаю Пугачёва,Не видал его лица,Он пришёл к нам в степи с Дона.Кто же он: казак ли, царь?

Всё равно: батыр он, русский,За народ он, сердцем яр,Бьёт чиновников царёвых,Генералов и бояр.

Он дарует нам свободуНа родной земле везде.Можем птицей виться в небе,Плавать рыбою в воде.

И тогда своей землёю,Будет править сам башкир,И на вольные кибитки,Словно песнь, прольётся мир!

Кто батыр?

Кто в борьбе на хабантуеВсех сильнее – не батыр.Кто и скачет, и танцуетВсех ловчее – не батыр.

Кто на битву за свободуСвой народ ведёт – батыр!Кто, разбив врагов, народуЗвонко песнь споёт – батыр!

Слава богатырей

Помнят все сэсэны мираНаш уральский меч,Топот конницы башкирской,Гром победных сеч!

Пой, курай, победы вестник,Пой в ветрах степей,Нет, не меркнет в сказках, в песняхСлава богатырей!

Помнят все сэсэны мира,Как в боях стрелаПробивала глаз драконам,Сердце курала!

Пой, курай, победы вестник,Пой в ветрах степей,Нет, не меркнет в сказках, в песняхСлава богатырей!

Клятва

Юрюзань, о родная река!За народ я иду на врага!Обнажив меч булатный, даюПред тобою я клятву мою:

Пусть меня изуродует кнут,Пусть глаза мне и уши проткнут,Пусть отрежут и нос и язык, -Не услышат мой жалобный крик!

Я без носа почуять смогу,Запах волн на твоём берегу,Я услышать смогу без ушейШепот струй, тишину камышей.

ПЕСНИ ИЗ НЕВОЛИ

Нет вестей

Караиделькай, о река родная!Ты многих рек и глубже и мрачней.Молчит народ, молчит тюрьма глухаяНикто, никто не шлёт ко мне вестей!

Тоска по Родине

Голубые небеса,Реки, рощи и леса,Всюду птичьи голоса,Благодатный мой Урал!

Ты и родина моя,Ты любовь и жизнь моя,Ты печаль и песнь моя,Благодатный мой Урал!

Я стада твои люблю,Я луга твои люблю,Я снега твои люблю,Благодатный мой Урал!

Я своей любовью чист,Как грозой умытый лист,Как поутру птичий свист,Благодатный мой Урал!

На чужбине сам грущу,По твоим степям грущу,Благодатный мой Урал!

Веет ветер – грусть твоя,На чужбину весть твоя,Салавату песнь твоя,Благодатный мой Урал!

Когда я в тюрьме: Закрою глаза...

Когда в тюрьме закрою я глаза,Мой бурый конь, мой лучший конь мне снится…Из всех моих детей МинлиязаБыла моей любимой баловницей!

Я не умер Башкиры!

Ты далёко отчизна моя!Я б вернулся в родные края,В кандалах я, башкиры!

Мне пути заметают снега,Но весною растают снега,Я не умер, башкиры!

См. Салават Юлаев. Стихи и песни. Уфа, Башгосиздат, 1952. ПРОДОЛЖЕНИЕ СЛЕДУЕТ...

soraman.livejournal.com

Детская литература в России: Республика Башкортостан

Детская литература в России

Республика Башкортостан

 

Начать наш краткий очерк о детских писателях Башкортостана хочется с авторов, чьи имена, несомненно хорошо известны и в самой Башкирии, и за её пределами.

Аксаков Сергей Тимофеевич - русский писатель, чиновник и общественный деятель, литературный и театральный критик, мемуарист,

Многие произведения Сергея Тимофеевича посвящены Башкирии. Среди них – книги "Семейная хроника", "Детские годы Багрова внука", где описывается жизнь самого писателя, и написаны они на основе семейных преданий и воспоминаний самого автора. 

Два сына Аксакова, Константин и Иван, ставшие впоследствии поэтами, тоже родились в Башкирии.

Обложки некоторых книг Сергея Аксакова

 

Гариф Муртазич Гумеров (Гариф Гумер) - поэт, писатель, переводчик, внес большой вклад в развитие татарской печати и башкирской литературы.

Гариф Гумер много и плодотворно работал в области детской литературы - "История одного красного галстука", "Рассказы деда Юлсуры" и др. Немало увлекательных произведений создал писатель для детей дошкольного возраста.

Фотопортрет Гарифа Гумера и обложка одной из его книг ("Сосчитай-ка". Башгосиздат, 1949 г.)

 

Фаузия Абдулловна Рахимгулова - писательница и поэтесса. По словам известного писателя и ученого В. Ахмадеева, невозможно представить башкирскую детскую литературу без произведений Рахимгуловой. Она хорошо знает жизнь и психологию детей, поэтому детские стихи, песенки и рассказы, вышедшие из под её пера, отличаются достоверностью, увлекательностью и простотой. 

Её сборники стихов, рассказов и сказок ("Мартовское солнце", "Добро пожаловать", "Ильгизар", "Салим-батыр", "Пчела и бабочка" и др. хорошо известны старшему поколению современных детей. 

Фотопортрет Фаузии Рахимгуловой и обложки двух её книг  ("Йоз Юл" и "Мчится голубой автобус")

 

Михаил Яковлевич Воловик - писатель, историограф, поэт, переводчик; авиационный инженер, организатор моторостроительного производства, заместитель главного инженера Уфимского моторостроительного завода, заслуженный рационализатор РСФСР, член Союза писателей СССР. Заслуженный работник культуры БАССР, заслуженный работник культуры Российской Федерации.

Михаил Яковлевич писал стихи, сказки и легенды для детей. Им были выпущены книги "Смехотворения", "Вот — завод", "Волшебное кольцо", "Бай и Сэсэн", "Лес чудес" и др.

Любовь к башкирскому фольклору и знание его тонкостей позволили Воловику создать ряд стихотворных переложений, а также авторские сказания и баллады: "Сказание о Ерэнсэ-сэсэне", "Весёлые мудрецы". Читатели запомнили и полюбили ярких и самобытных героев Воловика — острослова Ерэнсэ-сэсэна и хитромудрого Алдара-кусэ. 

Обложки книг М.Я.Воловика "Бай и Сэсэн" и "Стрелы сатиры"

 

Сафуан Алибай (Сафуан Афтахович Алибаев) - поэт, детский писатель, журналист. 

Первый поэтический сборник для малышей "Солнышко яркое — наш спутник" вышел в 1968 г. С тех пор изданы более десятка книг как для взрослого читателя, так и для детей. 

В книги "Подсолнухи", "Школьная дорога", "Кто привел весну?", "Таинственный родник" включены стихи, создающие удивительный, волшебный мир детства, образным языком они знакомят малышей с окружающей действительностью, воспитывают у детей эстетический вкус познания природы и человека. 

За книгу для детей "Волшебный шар" С. Алибаев был удостоен международного Почётного диплома ЮНЕСКО имени Ганса Христиана Андерсена, а за повесть "Верхняя улица — наши владения" он  был удостоен премии республиканской газеты "Родник".

Обложки некоторых книг Сафуана Алибая

 

Асхаль Ахмат-Хужа (Асхаль Абуталипович Ахметкужин) - поэт и переводчик, лауреат Республиканской молодежной премии им.Г.Саляма, литературной премии им. К. Ахмедьянова и др. 

Одна из сторон многогранного литературного творчества поэта — стихи для детей. А.Ахмат-Хужа является автором детских книг "Ягненок", "Пеструшка-коровушка", "Азамат и зайчонок", "Детский сад", "Цветник". 

Детские книги Асхаля Ахметкужина были выпущены в общей сложности полумиллионным тиражом.

Из современных башкирских авторов, работающих в области детской литературы, можно выделить, прежде всего, детского писателя, журналиста и краеведа, члена Союза журналистов и Союза писателей РБ и РФ Тимерханова Илдуса Хамитовича.

Илдус Тимерханов - обладатель премии им.Н.Наджми за серию книг для детей, лауреат премии Правительства Республики Башкортостан им.Шагита Худайбердина, дипломант Всероссийского экологического конкурса "Заповедное эхо", победитель Всероссийского конкурса им.Петра Ершова.

Особенно хорошо известны сказки писателя: "Ворчливая печная труба", "Спичка на солнцепеке", "Огненный глаз", "Среди ив и тополей". Работая над сказками, он активно использует богатство языка своей малой родины, ищет и находит оригинальные элементы, касающиеся детского творчества. Некоторые произведения включены в книги для внеклассного чтения, в башкирский букварь "Алифба". 

Светлана Юрьевна Войтюк - поэтесса, журналист,  член союза писателей РФ и РБ, автор десяти книг для детей.

Международный конкурс детской и юношеской художественной и научно-популярной литературы имени А. Н. Толстого дважды отметил творчество Светланы Войтюк Почётным Дипломом. Она также является серебряным призёром конкурса "Золотое перо Руси" и призёром конкурса "Дар".

У автора особенный взгляд на окружающий мир: Светлана Войтюк находит необычное в самых простых и банальных предметах и явлениях.

Во всех ее стихотворениях проявляются яркие образы, оптимизм и море фантазий.

 

Кристина Стрельникова - поэт, автор более пятидесяти книг для детей ("Великолепный Веня Венчиков", "Вот и хорошо", "Мои друзья игрушки" и др.)

Призер литературно-педагогического конкурса "Добрая Лира", литературных конкурсов и премий: "Золотое перо Руси", "Конкурс им. А.Н. Толстого", "Литературная Вена" и др. Участник семинаров "Молодые писатели вокруг Детгиза", форума детских писателей в Липках, финалист Международной детской литературной премии им. В. П. Крапивина.

Фотопортрет Кристины Стрельниковой и обложки двух её книг 

("Вот и хорошо" и "Великолепный Веня Венчиков") 

 

В последние несколько лет башкирские детские писатели активно участвуют (и весьма успешно) в различных литературных конкурсах и премиях. Это хорошо заметно, например, по конкурсу "Новая детская книга".

Так, в прошлом году специальный приз в Открытом читательском голосовании достался Екатерине Горбуновой за повесть "Попутный ветер" в номинации "Мир фэнтези". Кстати, не так давно у Екатерины в издательстве "РОСМЭН" вышла замечательная новая книга "Семь нот молчания".

А в этом году главный приз в номинации "Мир фэнтези" достался также башкирской писательнице Диане Ибрагимовой за очень атмосферную повесть "Дети черного солнца".

 

Мы очень надеемся, что наш короткий рассказ о детских писателях Башкортостана вдохновит вас на самостоятельные исследования по этой теме, и, самое главное, на чтение произведений талантливых и очень самобытных авторов. 

 

 

Источники материала

http://csdb.tk 

http://rgdb.ru 

https://www.promegalit.ru

https://ru.wikipedia.org

http://zharptizino.detlit-rus.ru 

 

 

readchildren.ru

Стихи про осень на башкирском языке | KidsClever

На данной странице собраны познавательные стихи про осень на башкирском языке, которые познакомят малышей и школьников с удивительными стихами на башкирском языке.

 

Стихи про осень на башкирском языке

Ҡырҙа эштәр бөттө инде, 

Көнгә һалҡын төштө инде, 

Көтөү-көтөү ҡыр ҡаҙҙары 

Йылы яҡҡа осто инде. 

 

Йәмле айҙар үтте инде, 

Көҙ ҙә килеп етте инде, 

Яңы мәктәптәргә инеп 

Уҡыр ваҡыт етте инде. 

 

Йәшлек ҡәҙерен белегеҙ, 

Мәктәптәргә килегеҙ, 

Яңы асылған мәктәпкә 

Ҡотлап сәләм бирегеҙ! 

 

***

 

Жалко, что я не художник. 

Тихой осенью в лесу 

У тропинки подорожник, 

Как невесту, ждет росу. 

Кто-то красками забрызгал 

Все травинки на полях, 

И деревья гнуться низко 

С акварелью на ветвях. 

И боярышник иголки 

Среди ягод затаил. 

Как не хочется надолго 

Покидать их яркий мир! 

Скоро месяц-полуночник 

По траве пойдет гулять. 

Жалко, что я не художник, 

Не умею рисовать. 

 

***

 

Необъятно яркими цветами, 

Прекрасный взор окутал дивный лес, 

Пронзая ветер сердце, голосами, 

Завет в свою страну чудес. 

Еще не спит ручей журчащий, 

И только сыпется листва, 

Тот самый лист, в лесу парящий, 

Летит к ручью едва. 

А утром лес, дня прекрасней, 

В легком, туманном сне, 

Блестит в росе листва контрастней, 

Мечтая снова о весне. 

И все пышней то одеяло, 

Все меньше хлопот и тревог, 

Неожиданно вдруг тише стало, 

Упал последний лепесток.

 

***

 

Ағастарҙың ҡоро япраҡтары 

Унда-һанда ғына ҡалдылар. 

Ҡоштар осоп киткәс, яландары 

Йоҡлағандай шымға талдылар. 

 

Бына оҙаҡламай йомшаҡ ҡарҙар, 

Күбәләктәй яуып, ер ҡаплар; 

Яландарҙа ҡалмаҫ бер йән заты, 

Ҡураларға ҡайтыр бар аттар. 

 

Һыу өҫтәре ҡатыр күк боҙ булып, 

Тыныр шишмәкәйҙәр, туңырҙар, 

Йәйелеп ятҡан күк боҙ өҫтәрендә 

Ирмәк итеп балалар шыуырҙар. 

kidsclever.ru