Якуб Колас, биография которого наполнена различными событиями, прожил действительно очень сложную, но при этом, несомненно, увлекательную жизнь. Этот писатель признан воистину выдающимся человеком не только у себя на родине, в Беларуси, но и стал широко известным за ее пределами.
Колас Якуб Михайлович по праву считается основоположником новой и современной белорусской культуры. Но за открытые националистические идеи, в свое время, ему пришлось заплатить достаточно высокую цену. Этот человек почти три года отбывал тюремное наказание в качестве политзаключенного.
Мало кому известно, что настоящее имя этого белорусского писателя −Константин Мицкевич. Свои книги и работы этот человек подписывал псевдонимом, и именно поэтому в мировой литературе он стал известен под вымышленным именем −Якуб Колас. Биография будущего поэта началась в небольшой белорусской деревне под названием Акинчицы. Он родился 03.11.1882 года в обычной семье лесника.
Вряд ли тогда родители могли предположить, что из обычного маленького мальчика, который пытался самостоятельно научиться грамоте и с детства очень любил читать, вырастет известный Якуб Колас. Биография его во многом была определена тем, что отец, будучи простым лесником, сделал все возможное для того, чтобы сын получил должное образование. Также большое влияние на Якуба имел его родной дядя −Антон. Именно он сумел привить мальчику огромную любовь к литературе.
В 1883 году будущий поэт вместе с семьей переехал в Ласток, где стал посещать уроки «странствующего» учителя по имени Алесь Фурсевич. Далее Якуб продолжил свое обучение в Николаевщинской начальной школе. Именно в этот период он увлекся работами Гоголя, Крылова, Пушкина, Некрасова, Толстого и Лермонтова. Среди отечественных поэтов наибольшее впечатление на мальчика произвела своими стихами Янка Лучина. В 1892 году, Якуб Колас, фото которого представлено в нашей статье, поступил в народное училище в Николаевщине, и через 2 года достаточно успешно его окончил.
Свое самое первое произведение Колас написал в возрасте 12 лет. Оно называлось «Весна», и первым слушателем этого стиха стал отец поэта −Михаил Казимирович. Ему так понравился стих сына, что он за это произведение подарил мальцу целый рубль, что на то время, было немалой суммой.
В 1898 году юноша поступил в Несвижскую учительскую семинарию, где активно начала развиваться его писательская биография. Якуб Колас с искренним восторгом читал произведения Мицкевича, Шевченко, Гоголя, Кольцова, Франко. Кроме того, он всерьез увлекся белорусским фольклором, изучал этнографию и записывал устное творчество белорусов.
Параллельно он и сам пробует писать на родном языке. В основном, его стихи и проза были о природе и простой жизни сельских крестьян, которая никогда не была легкой.
Необходимо отметить, что на молодого автора в большой степени повлиял один из его преподавателей − Кудринский. Он одобрил его работы, обратив внимание на то, что особой важностью обладают тексты, написанные на белорусском. Такая похвала от авторитетного человека только утвердила желание Якуба продолжить писательскую работу.
После окончания гимназии молодой выпускник работает учителем на территории Полесья. Он продолжает заниматься сбором белорусского фольклора, пишет собственные патриотические произведения и в это же время впервые знакомится с революционной литературой.
Якуб Колас начинает проводить активные беседы с крестьянами, в которых пытается донести до них необходимость борьбы за свои права. Будучи образованным человеком, он помогает им правильно составлять петиции к местным помещикам. В них указывалась необходимость предоставить в общественное пользование пастбища и озера. Подобная деятельность не могла остаться незамеченной властями, и в наказание за такую работу, Мицкевица вскоре переводят преподавать в Верхменское народное училище.
Но и там писатель не прекращает своей пропагандистской работы. В 1906 году он выступает организатором и участником учительского съезда (нелегального), на котором активно обсуждалась необходимость свержения царского режима. Конечно же, этот съезд был разогнан полицией, а Мицкевич оказался под следствием.
Оказавшись без права преподавания, писатель принимает предложение известного публициста А. Власова и начинает работать в газетном издании «Наша доля». 1 сентября 1906 года в этом издательстве впервые, под псевдонимом Якуба Коласа, публикуется стих Мицкевича.
В это время продолжается следствие по делу организации учительского съезда, и по его завершению писатель приговорен к трем годам заключения. Отбывая наказание в достаточно сложных условиях, он продолжает работать. В то время как в тюрьме пытались наказать общественного деятеля Константина Мицкевица, в нем все больше утверждался и становился сильнее поэт-патриот Колас Якуб. Стихи, книги, которые были им написаны в период заключения, со временем стали его визитной карточкой. Именно в тюрьме у поэта рождаются идеи по написанию таких всемирно известных произведений, как:
Эти произведения удавалось передавать на волю, и они печатались в издании «Наша Нива». Уже тогда на них обратили внимание русские критики, которые отмечали в произведениях Коласа наличие патриотизма, белорусского национализма и явной склонности к гуманизму. Сам Горький дал хорошую оценку этим сильнейшим работам.
После освобождения, в течение двух лет, писатель преподавал в Пинске. В этот период он познакомился со своей будущей супругой − Марией Каменской, и в 1913 году они поженились. В этом браке супруги прожили вместе почти 30 лет. Данный период был весьма плодотворным в жизни Мицкевича, он очень много писал и смог утвердиться в качестве сильнейшего белорусского автора.
После начала Первой мировой войны поэт был призван в ряды царской армии. Он получил звание прапорщика и отбывал свою службу в Перми.
Далее он был направлен на румынский фронт и в 1917 году демобилизован по состоянию здоровья. Поскольку он имел выгодное педагогическое образование, ему разрешили вместо дальнейшего прохождения службы остаться в городе Обояне и работать там учителем. В это время он публикует свои сборники стихов, в которых отчетливо слышны антивоенные призывы.
После окончания войны Якуб Колас получает широкую известность и признание. В 1921 году он возвращается в Минск, где активно пишет, публикуется. Занимается научной работой и выступает в качестве преподавателя. В 1926 году ему присвоено почетное звание «Народного поэта Беларуси».
Через два года его выбирают на должность вице-президента Академии наук БССР. За свои сборники стихов Мицкевич дважды награжден Государственной премией СССР. После Второй мировой войны, как активный деятель, он избирался в качестве депутата в Верховные Советы БССР и СССР. Кроме того, писатель стал почетным академиком АН БССР и был признан заслуженным деятелем науки. Якуб при жизни был награжден многочисленными медалями и орденами.
При советской власти многие писатели с националистическими идеями подпадали под внимательную слежку репрессивных органов. Не стал исключением и Якуб Колас.
fb.ru
Увага! Поўны змест
Зацвіла прыгожая ліпа. Колькі шуму было тут на гэты час, колькі рознагалосага спеву! Працавітыя пчолкі, усялякія мушкі гулі так, што здавалася, нібы ліпа — гэта нейкі дзіўны музыкальны інструмент і тут адбываецца ігрышча. Але адцвіла ліпа, пачало спець насенне. Расло адно зернетка на самай высокай галінцы. Можа, гэтая высачыня і была прычынаю таго, што маладому насенню захацелася кінуць тутэйшы грунт і перабрацца туды. І якое павінна быць шчасце жыць там, калі ад аднаго толькі погляду на прыволле гэтай далі рабілася светла і радасна на душы. Бывала, ледзь толькі ўзыдзе сонца, ледзь рассцелюцца на версе лясоў і ўзгоркаў яго залатыя абрусы, як гэтае зерне ўжо не зводзіць вачэй з сіняй далі. Што было ў ёй такога, чым прывабіла яна, гэтая даль, маладое ліпавае дзіця?.. У той бок, адкуль найлепш выглядала гэтая даль, беглі разлогі шырокіх палёў, а на іх межах то там то сям параскідаліся, як маладзіцы ў жніво, дзікія грушы. Ціхія ўзгоркі, бы хвалі рачныя, таксама, відаць, цягнуліся да няяснай і прыгожай далі. А там, дзе поле ўпіралася ў цёмную сцяну баравога лесу, на самай граніцы, ззяла, як люстэрка, пакручастая стужка вады. Яшчэ далей, там, куды беглі срэбныя загібы бліскучай рэчкі і памыкаліся ўзгоркі, баравы лес і шырокае поле, ужо нельга было разглядзець нічога паасобку, — была проста даль, якая так моцна парывае да сябе душу, — даль, над якою драмалі ў залатых марах, здавалася, нерухомыя клубочкі кучаравых хмарак. Ёсць нейкае хараство ў гэтай няяснасці, у гэтай безгранічнай далячыні, дзе неба нізка-нізка нахіляецца над зямлёю. Якая ўлада, якая сіла цягне ў бязмежнасць сіняй далі? — Эх, — уздыхала маладое зерне, — паляцець бы ў гэтую даль. Пачуў вецер тыя ўздыханні, устаў з-за ўзгорка, пазяхнуў пасля салодкага супачынку і падляцеў да маладога насення. — А я і ведаў, — сказаў ён, — што не сягоння-заўтра папросішся ты ў дарогу. Трэба, трэба пазнаваць свет! І стала прасіць маладое насенне, каб вецер узяў яго з сабою і панёс у аблюбаваную даль. Старой ліпе шкада было пускаць дзіця ў чужы свет, невядома куды, але што парадзіць? Можа, там будзе і лепей яму? Дык што, станавіцца ўпоперак дарогі? Мо гэты шлях — шлях яго шчасця? Благаславіла маці сваё дзіця. — Ляці, мілае! Падхапіў вецер маладое насенне і панёс. Лятуць яны, і здаецца, самі бягуць на спатканне прыгожыя ўзгоркі, зялёныя лагчынкі. Пазірае на ўсё маладое насенне і вачам сваім не верыць: няўжо гэта тыя самыя малюнкі, на якія глядзела яно так нядаўна? А дзе ж іх хараство? Дзе тыя гладкія абрысы, дзе грабяні, што так павабна выглядалі адтуль — з ліпы? А палоскі лясоў? Нават сама рэчка не такая, якою здавалася здалёк. Нейкі неспакой пачынаў агортваць маладое насенне. Ой, ці не жартуе з ім вецер: ці туды нясе ён, куды прасілася душа? — А ці скора будзе тая даль, мілы вецер? — Мы даўно мінулі яе, — адказаў вецер, — а цяпер новая даль перад намі.
karotkizmest.by
Пра юбілеі
— Шчыра сказаць, адзначаць юбілеі Колас не вельмі любіў, бо быў чалавекам даволі замкнёным, не надта гаваркім. Але, канечне, у сям’і святы адзначалі, віноўніка ўшаноўвалі. Памятаю, як у 1952-м на бацькава 70-годдзе сабралася шмат гасцей, пісьменнікаў. Мы са старэйшым братам заказалі да стала вялікі торт, які быў зроблены ў выглядзе рыбаковай хаты. Так належала згодна з нашай задумкай – у гонар Коласа-юбіляра, аўтара аднайменнай паэмы. Прыгажосць атрымалася неймаверная! Нават парушаць – есці – шкада было. Скамандаваў, здаецца, Максім Танк. Звяртаючыся да Міхася Лынькова, які ў тыя часы быў членам дэлегацыі БССР у ААН і ўжо пабываў у Амерыцы, жартуючы, сказаў: «Ну што, Міхал Ціханавіч, ці не пара нам «кінуць атамную бомбу» на гэтую «хату» ды пакаштаваць?» Памятаю і яшчэ адну святочную вячэру. І таксама торт з сэнсам. У 1938-м, калі сваё сярэбранае вяселле адзначалі маці з бацькам. Я быў яшчэ малы, а старэйшыя браты заказалі торт у выглядзе разгорнутай кнігі з надпісам «Пінск, 1913 – Мінск, 1938». Між іншым, каб яго зрабіць, ім давялося цэлае супраціўленне вытрымаць. Кандытар сумняваўся і вельмі хваляваўся: ці можна такое пісаць, бо Пінск – гэта ж Польшча! З той сямейнай вячэры мне на ўсё жыццё запомніліся словы сярэдняга брата Юркі, які падзякаваў бацькам, што мы, дзеці, ні разу не пачулі, каб яны сварыліся.
Пра выхаванне
— Нас было трое братоў. Старэйшы Даніла, ён стаў выдатным вучоным, хімікам-арганікам. Сярэдні Юрка, ён марыў стаць настаўнікам, скончыў геафак якраз перад вайной, збіраўся ехаць працаваць у школу, але яго адразу забралі ў армію. Атрымалі ад яго некалькі пісьмаў з-пад Смаленска, а пасля ён знік без вестак у 1941-м. Ну і я, малодшы. Скончыў калісьці політэхнічны інстытут, мая спецыялізацыя і справа, якой займаўся ўсё жыццё, — электрафізічныя метады апрацоўкі металаў.
Вучыліся мы ўсе нядрэнна, але маці ўсё роўна сачыла, каб не было на нас нараканняў у школе. Яна была жанчынай сардэчнай, але і даволі строгай. Напрыклад, у адзінаццаць вечара брамка зачынялася, усе павінны былі быць дома.
Бацька нашай вучобай цікавіўся менш. Практычна ўвесь час аддаваў пісьменніцкай працы. Уставаў рана, рабіў такія-сякія гаспадарчыя справы: дровы прынясе, у доме было пячное ацяпленне, дарожкі зімой пачысціць і садзіцца працаваць да абеду. Пасля – адна-дзве гадзіны сну, і зноў за пісьмовы стол.
Рабочы кабінет Якуба КОЛАСА ў Дзяржаўным літаратурна-мемарыяльным музеі пісьменніка
У выхаванні Колас, мяркуючы па ўсім, быў паклоннікам Ушынскага і жорсткіх мер не прызнаваў. Канешне, калі-нікалі мог на нас па-бацькоўску пасварыцца. Але каб біць – такога не было. Дый не было, бадай, за што. Бацьку мы ўсе вельмі паважалі, разумелі, што ён вядомы чалавек, пісьменнік. Уласна я, як скончыў школу, усё жыццё імкнуўся паводзіць сябе так, каб не кінуць цень на бацьку, не запляміць яго імя, хоць ніколі і не афішыраваў, што мой бацька – Колас.
Пра чуткі
— Вакол знакамітых асоб заўсёды з’яўляецца шмат чутак. Але ж выдумлялі тое, чаго не было, і я не магу з гэтым пагадзіцца. У доме Коласа нельга было нават падумаць, каб схлусiць, сказаць няпраўду. Напрыклад, неяк чытаў, быццам у пасляваенны час Колас паехаў у магазін, там у яго сцягнулі кашалёк, дык ён вельмі дзівіўся, што гэта некаму магло спатрэбіцца. І быццам злодзей, даведаўшыся, хто пацярпеў, той кашалёк вярнуў. Выдумка – ад пачатку да канца! У тыя гады Колас у магазіны сам не заходзіў. Калі якая дробязь была патрэбна, шафёра свайго пасылаў, пра прадукты дамачадцы клапаціліся-куплялі.
Якуб КОЛАС з сям'ёй, 1928 год.
Ці былі гаворкі, быццам Колас быў чалавекам скупаватым. Але я сказаў бы, што хутчэй – дбайным гаспадаром, які ўмеў лічыць грошы. Калі ж трэба было дапамагчы, ніколі не адмаўляў. Неяк адвёз мяне з сябрам на паляванне, на тры дні ў вёску да знаёмага дзеда Яўхіма. Дамовіліся, што пасля забярэ нас назад. Але так атрымалася, што ў прызначаны дзень мы вярнуліся з лесу позна. Колас нас ужо чакаў, з гаспадаром паспелі і па чарцы ўзяць. Разгаварыліcя, і дзед паскардзіўся на сваю бяду – карова здохла. Колас спытаў, колькі каштуе карова, даведаўся, што тры тысячы, а праз тыдзень сам прывёз дзеду грошы. Наогул, пасля вайны да Коласа мяхі пісем прыходзілі з просьбамі дапамагчы, і ён грошы пасылаў, іншы раз і немалыя – і блізкім, і зусім незнаёмым. Наогул, ён быў вельмі сціплы чалавек. Беларус такога сялянскага выхавання, які ніколі са сваім уласным «я» наперад не палезе. Сціпласць была адной з асаблівых рыс яго характару, іншы раз, можа, і залішняя.
У ТЭМУ
• Зборнік вершаў Якуба Коласа пабываў у космасе, яго браў з сабой у палёт у 1975 годзе першы беларускі касманаўт Пётр Клімук. Памер выдання — 8,5х7 см, кніга была выпушчана ў 1972 годзе да 90-годдзя з дня нараджэння песняра.• Якуб Колас праславіўся не толькі сваімі творамі, але і мецэнацтвам. Ён выдаткоўваў грошы для падтрымкі таленавітых маладых людзей, якія толькі пачыналі свой творчы шлях. Так, невядомаму студэнту Заіру Азгуру Колас у свой час плаціў яшчэ і асабістую стыпендыю. Юнак стаў знакамітым скульптарам, народным мастаком СССР.
• На працягу жыцця Якуб Колас меў 6 аўтамабіляў: ГАЗ М-1 (1936—1939 гг.), «Шаўрале» (1939—1941 гг.), «Опель-Алімпія» (1944—1947 гг.), «Опель-Адмірал» (1947—1954 гг.), ГАЗ М-20 (1953—1956 гг.), ЗІМ (1955—1956 гг.), але ніколі не сядзеў за рулём.
• У дзень сваёй смерці Якуб Колас напісаў ліст у кіраўніцтва партыі, дзе выказаў сваю занепакоенасць станам беларускай мовы. Прадказаў яе заняпад, калі не будуць прыняты меры. Прапанаваў спосабы абароны роднай мовы. Гэта адбылося ўсяго за некалькі гадзін да таго, як спы-нілася яго сэрца.
• Нашчадкі Якуба Коласа па жаночай лініі не мяняюць прозвішча Міцкевіч, выходзячы замуж. Такая традыцыя — даніна памяці продкам.
Полная перепечатка текста и фотографий запрещена. Частичное цитирование разрешено при наличии гиперссылки.Заметили ошибку? Пожалуйста, выделите её и нажмите Ctrl+Enter
Понравился материал? Поставьте ему оценку.www.sb.by
Якуб Колас, получивший звание народного поэта в 1926 году, по праву находится на одной строчке с Янкой Купалой. Это два талантливейших человека, которые родились в один год, жили и творили в одно время, которые испытали как взлеты, так и моменты унижения от советской власти. И оба создали настоящие шедевры белорусской литературы. Но, к сожалению, многие почему-то ставят Якуба Коласа на вторую строчку по значимости, отодвигая в тень Купалы. Разберемся, справедливо ли это.
Биография. Якуб Колас (настоящее имя – Константин Мицкевич) родился в 1882 году в деревне Окинчицы (сегодня – территория города Столбцы) в семье лесника. Оба родителя будущего писателя были родом из деревни Николаевщина.
У Константина было ещё 12 братьев и сестер. Но из-за недоедания и частых болезней до взрослого возраста дожили лишь 9.
Семья Мицкевичей в связи с профессией отца довольно часто меняла место прописки. Поэтому и образование мальчик получал сначала дома, а только потом в школе. Большое влияние на будущего поэта оказал его дядька Антон, который с ранних лет привил племяннику любовь к чтению. В 12-летнем возрасте впервые познакомился с белорусской литературой. Она произвела на него большое впечатление и оно осталось с ним до конца жизни.
Константин окончил сначала народную школу, а затем, в 1902 году, Несвижскую учительскую семинарию. Во время учёбы увлекается художественной литературой: читает как русских классиков, так белорусских и зарубежных писателей. Писал и собственные стихи на русском языке. Также проявил себя как этнограф – записывал в тетрадки народный фольклор.
В 1902-1906 годах работал учителем в Пинском районе в деревнях Люсино и Пинковичи. Продолжал собирать народный фольклор.
Был одним из организаторов, а также участником незаконного учительского съезда 1906 года. Съезд разогнала полиция. А Мицкевичу запретили заниматься учительской деятельностью. Но вопреки указу он вплоть до 1912 года работал нелегально. Позже события этих лет легли в основу романа “На ростанях”.
В 1906-1907 году в деревне Смолярня открыл частную школу. В 1907 переехал в Вильню, где работал заведующим отдела литературы в “Нашай Ніве”, но по указанию полиции уволился оттуда и покинул город. В начале 1908 года некоторое время работал учителем в деревне Сани, после чего был арестован по обвинению в революционной деятельности, направленной на ликвидацию действующего государственного строя.
Осужден был Мицкевич на 3 года, всё время заключения (1908-1911) провёл в Минской тюрьме. На протяжении всего срока продолжал создавать произведения.
После освобождения вновь вернулся на Пинщину, где продолжал работать учителем вплоть до 1914 года. В 1915 вместе с семьёй эвакуировался в Подмосковье, где недолго работал учителем, но вскоре его ждала мобилизация в армию.
В 1916 году по экспресс-программе закончил Александровское военное училище и был направлен на службу в резервный полк в город Пермь. В 1917 в звании подпоручика направлен на Румынский фронт. Но из-за болезни, вскоре, покинул фронт, а позже как учитель демобилизован.
С 1918 и до 1921 года работал учителем в городе Обоянь (Курская область). В 1921 вернулся в Минск.
20-е годы время творческого успеха для Якуба Коласа. Он становится известным писателем, его читают и знают. Он ведёт активную общественную жизнь. С 1929 года занимает должность вице-президента Академии наук БССР. Принимает участие в съездах писателей.
В то же время уже с середины 20-х годов им заинтересовались репрессивные органы. В 1925 году в его квартире проводится обыск, часть документов конфискуется. Писателю устраивают многочасовой допрос. В 30-х ситуация меняется к худшему. Его постоянно критикуют, обвиняют в нацдемовщине. Находят, что в своих произведениях он идеализирует кулачество и частную собственность, а также бесклассовость белорусского народа. В это время арестовываются и репрессируются близкие родственники писателя – Язэп Лёсик и Александр Каменский. Сам Колас вынужден был покаяться в прессе во всех приписанных ему грехах и пообещать в дальнейшем писать лишь правильную, идеологически выверенную литературу. Впрочем, постоянное давление на него это не остановило.
В 1938 году в его квартире проводится новый обыск. С писателем обходятся унизительно – ставят его к стенке как преступника. Искали оружие, которое не было найдено. Коласу грозил арест. Но считается, что широкая известность помешала советской власти репрессировать его также, как многих соотечественников.
Во время войны писатель живёт в Москве и Ташкенте. Но после освобождения Минска уже в 1944 году возвращается на Родину. Продолжает работать в Академии наук, ведет активную общественно-политическую жизнь: являлся депутат верховного совета БССР (1938-1956) и верховного совета СССР (1946-1956). Был председателем Белорусского республиканского комитета защиты мира.
Могила Якуба Коласа. Военное кладбище, г.Минск
В последние годы Якуб Колас много болел. За 10 лет он 26 раз перенес воспаление легких. Но все равно продолжал создавать новые произведения и умер за рабочим столом 13 августа 1956 года от сердечно-сосудистой недостаточности. Похоронен на Военном кладбище в Минске, недалеко от могилы своего близкого друга Янки Купалы.
Кстати, в день своей смерти Якуб Колас написал письмо в высшие органы партии, в котором выразил свою обеспокоенность состоянием белорусского языка. Предсказал его упадок, если не будут приняты меры. Предлагал меры по защите родного языка. Это произошло всего за несколько часов до того, как остановилось его сердце.
Творчество. Уже в 10-летнем возрасте Колас под влиянием басен Крылова написал свое первое произведение «Ворона и лисица». В 12 лет написал свое первое стихотворение «Весна».
Впервые на белорусскомязыке пробует писать во время учебы в учительской семинарии. На родном языке были написаны поэмы «Каля кастра» и «Страх», а также прозаическое произведение «Наша сяло, людзі і што робіцца ў сяле». К сожалению, эти тексты не сохранились до нашего времени.
В семинарии на талант Мицкевича обратил внимание один из преподавателей – Ф.Кудринский. Он прочитал произведения Коласа и заметил ему, что его белорусскоязычные произведения гораздо лучше русскоязычных.
Первое опубликованное стихотворение – “Край радзімы” появилось 1 сентября 1906 года в газете “Наша доля”. Тут поэт впервые использовал свой будущий псевдоним – Якуб Колас. А уже 15 сентября в этой же газете, но под другим псевдонимом, Дзядзька Карусь, опубликовано прозаическое произведение “Слабода”. Сотрудинчает писатель и с другим известным белорусским изданием – “Нашай Нівай”.
Активный этап творчества у Якуба Коласа начинается в заключении, когда он оторван от учительской работы. Первый сборник стихов – “Песні жальбы” выходит в 1910 году. В 1912 году издает сборник прозы “Апавяданні”. Ранние стихи Коласа высоко оценил Максим Горький.
В 1910 Колас, еще будучи в заключении, начал создавать поэмы “Сымон-музыка” и “Новая зямля”.
Также в 1909 году в Санкт-Петербурге выходит учебник его авторства «Другое чытанне для дзяцей беларусаў».
В 1912 году на хуторе Смольня впервые встречается с Янкой Купалой. Эта встреча положила начало их долгой дружбе. Но многие исследователи сходятся во мнении, что в их общении больше преобладал дух соперничества.
В 1913 году в Санкт-Петербурге выходят сразу три книги писателя – «Нёманаў дар», «Тоўстае палена» и сборник стихотворных рассказов «Прапаў чалавек». В 1914 году в Вильне выходит сборник прозы “Родныя з’явы”.
А в 1916 году в Санкт-Петербурге выходит из печати в издательстве «Загляне сонца і ў наша аконца» первое драматическое произведение Якуба Коласа – «Чарка ўсё на свеце робіць».
После революции в 1922 году в Минске выходит новый сборник стихов поэта «Водгулле». Он проникнут антивоенными настроениями, а также стихотворениями о работе на пользу родной земле. В 1923 году публикуется один из главных трудов в жизни Коласа – поэма «Новая зямля». А в 1925 в журнале «Полымя» печатается еще одна знаковая поэма – «Сымон-музыка».
В эти же годы писатель создает две большие повести – «У палескай глушы» (1923) и «У глыбі Палесся» (1927). В будущем они войдут в состав романа «На ростанях». Это самый большой и значительный прозаический текст писателя. Он основан на биографических воспоминаниях.
Кстати, в это время писатель создает довольно много произведений, основанных на воспоминаниях. Например, пьеса «Забастоўшчыкі” (1925) (о нелегальном учительском съезде), повесть «На прасторах жыцця» (1926) (о проблемах образования и творческого развития молодежи).
Считается, что уже в конце 20-х годов из-за сильной цензуры, а также постоянного давления на писателя его творчество претерпевает серьезные изменения. Его заставляют создавать исключительно те произведения, которые пойдут на пользу советской власти. Появляются произведения направленные на поддержку коллективизации. Например, повесть «Адшчапенец» (1932). В ней, вопреки своим взглядам, описанным в поэме «Новая хямля», автор показывает, что коллективизация для крестьянина – благо.
В 1933 году выходит повесть «Дрыгва» (1933), посвященная гражданской войне. Ходит легенда, что главные герой произведения, Дед Талаш, будучи реальным персонажем позже пытался потребовать с Коласа немаленькую сумму денег за использование его биографии при написании произведения.
Во время войны стихи писателя, его публицистические заметки, поэмы посвящены прославлению советского героизма и разоблачения фашистов.
В 1953 году принимает активное участие в создании «Руска-беларускага слоўніка”. В 1954 году закончил работу над повестью “На ростанях”. Вместе с повестями «У палескай глушы» (1923) и «У глыбі Палесся» (1927) они создадут роман «На ростанях», в котором рассказывается о событиях из жизни писателя 1906-1911 годов.
Писатель занимался и переводческой деятельностью. Работал с текстами на русском, украинском и польском языках. Произведения же Коласа переведены более чем на 40 языков мира. Чаще всего поэт переводился на русский (более 80 книг) и украинский (10 книг) языки.
В 1972-1978 годах вышло собрание сочинений писателя в 14 томах.
Произведения поэта не раз были экранизированы. В 1929 году – «Песня весны» (по повести «На прасторах жыцця»), в 1960 – «Первые испытания» (по мотивам трилогии «На ростанях»), в 1976 – телеспектакль «Сымон-музыка», в 1982 – двухсерийный фильм «Новая зямля», 2012 – четырехсерийный фильм «Талаш» (по повести «Дрыгва»).
Что почитать. Как и в случае с Купалой, стоит обратить внимание на ранние произведения Коласа. А если вы до сих пор не читали его поэмы “Сымон-музыка” и “Новая хямля” – обязательно сделайте это. Не пропустите и его роман “На ростанях”.
Площадь Яуба Коласа г.Минск
Награды и память. В 1946 году награжден Сталинской премией первой степениза стихотворения «Салар», «Голас зямлі», «На захад», «Майму сябру», «Родны шлях» и другие. А в 1949 году награжден Сталинской премией второй степени за поэму «Хата рыбака».
Награжден пятью орденами Ленина, орденом Трудового Красного Знамени.
В Минске на улице Академическая, 5 действует Государственный литературно-мемориальный музей Якуба Коласа. На родине поэта открыт филиал музея «Мікалаеўшчына», который объединяет четыре мемориальные усадьбы – Смольню, Окинчицы, Альбуть и Ласток.
За произведения прозы, работы в области литературоведения и критики в Беларуси присуждается Государственная премия имени Якуба Коласа.
В 1957 году была выпущена почтовая марка СССР с изображением Якуба Коласа. В 1992 году Центральный банк Российской Федерации выпустил памятную монету в память о поэте. В 2002 году в Беларуси выпущены монета и марка, посвященные 120-летнему юбилею со дня рождения Я.Коласа.
В разных городах Беларуси поэту установлены памятники, а его имя носят улицы, площади, образовательные и культурные учреждения. В Минске на площади Якуба Коласа создан целый архитектурная композиция, в центре которой располагается памятник поэту, слева от него – памятник, посвященный поэму «Сымон-музыка», а справа – повести «Дрыгва».
Монета, посвященная Якубу Коласу
Памятники поэту, кроме Минска, установлены также в деревне Николаевщина, Новогрудке, Несвиже, других населенных пунктах.
Имя поэта носит Национальный академический драматический театр в Витебске. Центральная научная библиотека Академии наук также носит имя Якуба Коласа.
Достоин? Якуб Колас наравне с Янкой Купалой является одним из самых известных поэтов Беларуси. И найти более достойного кандидата на звание «народного» очень сложно.
Литературные легенды и истории. 1. В Несвижской учительской семинарии, где учился Якуб Колас, за ним закрепилась кличка “Богатырь” из-за большой физической силы.
2. Важное место в жизни Коласа занимала стрельба. Еще в армии он был самым метким в своей роте в стрельбе из нагана и малокалиберной винтовки. Но и после службы писатель продолжал участвовать в различных соревнованиях по стрельбе. И даже получил звание “Мастер спорта по стендовой стрельбе”.
3. Эта легенда общая для Купалы и Коласа. Известно, что хотя в жизни они и были друзьями, в профессиональной считались непримиримыми конкурентами. Такими же конкурентами они были и за шахматной доской. Янка Купала играл в шахматы лучше, и поэтому очень расстраивался, если Коласу удавалось выиграть. И вот, во время одной из партий, когда Купала явно проигрывал, он после очередного удачного хода своего оппонента воскликнул: “Ах ты мужик!”. Колас не остался в долгу и ответил: “А ты — шляхтюк!” Завязалась потасовка, в процессе которой все фигуры были сметены с шахматной доски. Так Янка Купала смог спастись от поражения.
Другие статьи о Народных поэтах Беларуси:
Янка Купала (1925)
Петрусь Бровка (1962)
Аркадий Кулешов (1968)
Максим Танк (1968)
Пимен Панченко (1973)
Нил Гилевич (1991)
Рыгор Бородулин (1992)
13796 Всего просмотров 1 Просмотров сегодня
Поделиться ссылкой:
Похожие записи:
Просмотров: 581
delaemvmeste.by
I. Думкі
*** Ўюцца думкі, томяць грудзі…
Думкі ўюцца, томяць грудзі —
Волі хочыцца і ім, —
Хочуць песьняй стаць лагоднай,
Мілым дзіцяткам маім.
Цяжка зь імі жыць замкнута,
У начной хаваць цішы,
Цесна думкам, цесна бедным,
Хочуць выліцца з душы.
Ўюцца думкі смутным роем,
Хочуць выбіцца на сьвет.
Дык ляціце, сэрца дзеці,
На паперку кіньце сьлед!
Думкі
Ой вы, думкі, думкі,
Сэрца майго раны!
Ці вы мае дзеці,
Ці вы кім насланы?
Што ж вы завіліся
Віхрам нада мною
I няма ніколі
Мне ад вас спакою?
Рад бы я ня думаць
I ня знацца з вамі,
Ды без запытаньня
Плывяце вы самі.
Плача маё сэрца,
Хоць бязь сьлёз, ды горка,
Як пачнецца ваша
Смутная гаворка.
I на маю душу
Леглі вы туманам,
Мітусьлівым роем,
Смутным караванам.
Ой вы, мае думкі!
Ці вы кім зражоны,
Што так невясёлы,
Што так засмучоны?
Рад бы я ня думаць
I ня знацца з вамі,
Толькі ж проці волі
Плывяце вы самі.
*** Рана засмуцілісь…
Рана вам журыцца,
Думкі, сэрца дзеткі
Рана вы завялі,
Веснавыя кветкі!
Ці мароз зьнячэўку
Вас прыбіў вясною,
Як на сьцежку жыцьця
З простаю душою
Стаў я, поўны веры,
Радасьці і сілы?
Што ж на вас дыхнулі
Холадам магілы?
Што ж вы неспакойна
Кружыцесь, як пчолы?
Думкі, мае думкі!
Што вы невясёлы?
Ці краіны роднай
Балаты гнілыя
Смуткам вас акрылі,
Думкі маладыя?
Ці вас песьня-жальба,
Думкі, ўзгадавала?
Ці людское гора
Ў лесе вас спаткала?
Ці маё так жыцьце
Склалася няўдала?
Ці мая дарога
Ў туманы папала?
Рана спахмурнелі,
Думкі маладыя,
Рана вы завялі,
Кветкі веснавыя!
Весна
Йдзе вясна ўжо, дзякуй Богу!
Згінуў сьнег з сырой зямлі;
Папсавала гразь дарогу,
Перавалы загулі.
Сонца грэе, прыпякае;
Лёд на рэчцы затрашчаў.
Цёплы вецер павявае,
Хмар дажджлівых нам прыгнаў.
Вось і бусел паказаўся,
Гусі дзікія крычаць,
Шпак на дубе расьсьпяваўся,
Жураўлі ужо ляцяць.
I зіма, як дым, прапала!
Зелянее луг, ральля.
Як ад болю, ачуняла
Наша родная зямля.
Вясной
З лазурных чыстых небясоў
Прыветна сонейка глядзіць,
Ва ўсе канцы лье блеск лучоў,
Цяпло і сьвет зямлі дарыць.
I кліча к жыцьцю ўсё стварэньне
З сваёй крыштальнай вышыні,
I будзіць кліч той аддаленьне
Прызывам радасным вясны.
I перша жаваранка божа
Запела ціха аб вясьне,
Паліўся срэбрам сьпеў прыгожа
Ў далёкай сіняй вышыне…
Глядзіць прыветна зь неба сонца,
Як бы матулька на дзяцей,
I лёгка, лёгка так бясконца,
I б’ецца сэрца весялей.
На полі вясной
Люблю я прывольле
Шырокіх палёў,
Зялёнае мора
Ржаных каласоў
I вузкія стужкі
Сялянскіх палос —
Люблю цябе, поле,
Люблю я твой плёс!
Ігрушы старыя,
Што ў жыце шумяць,
Зялёныя межы,
Далёкую гладзь.
Люблю я дарогі,
Што леглі між гор,
Ўнізе пад гарою
Ручча разгавор.
Люблю я узгоркі,
I насып-курган,
I сіняй далечы
Празрысты туман…
Люблю пазіраць я
На поле вясной,
Як ветрык жартліва
Плыве збажыной.
Калышацца жыта,
Радамі бяжыць,
А хваля паветра
Дрыжыць і дрыжыць…
Люблю я прывольле
Шырокіх палёў,
Зялёнае мора
Буйных каласоў.
Усход сонца
На усходзе неба грае
Пераліўным блескам,
Сыпле золата над гаем
I над пералескам.
Чуць-чуць дрогне, праліецца
Чырвань на усходзе —
Гэта неба усьміхнецца
Людзям і прыродзе.
Сьмех адказны, сьмех шчасьлівы
Ходзіць на пагорках.
Час сьвітаньня — час зычлівы…
Гаснуць, нікнуць зоркі.
Шырай, шырай зараніца
Разьнімае крыльле,
Нібы пожар б’е крыніцай
Там, на небасхіле.
Сноп праменьняў, пышна ўзьняты,
Сее бляск-чырвонцы —
Гэта неба сьцеле шаты
На дарогу сонцу.
Над палямі мрок прарваўся,
Па нізах расплыўся,
Лес туманам заснаваўся,
Луг расой абмыўся.
Агнявыя валаконцы
Ткуцца ў шоўк чырвоны —
Гэта хмаркі ладзяць сонцу
I дзяньку кароны.
Як прыемна пахне збожжа!
А вакол — спакойна!
Эх, як слаўна, як прыгожа,
Хораша, прыстойна!
I сабрала неба фарбы
Колераў дзівосных…
I дзе ёсьць такія скарбы
Гожства, сугалосься?!
Ноч
Між палёў шырокіх
Я адзін стаю,
Ахваціла ціша
Ўсю душу маю.
Ночанька мая ты,
Водблеск глыбіні!
Ты душу чаруеш
Сьпевам цішыні.
Многа ў гэтым сьпеве
Водгукаў жывых,
Іх ня зловіш вухам,
Чуеш сэрцам іх.
Ночанька мая ты,
Ціхі сон вясны!
Колькі зор на небе!
Як блішчаць яны!
Водблескам пажару
Неба край гарыць —
Там двурогі месяц
Выплыў з-за гары.
Ночанька мая ты,
Ціхая дума!
Не ахваціш вокам,
I тых слоў няма
Апісаць твой вобраз,
Хараство, спакой —
Толькі ў цябе ўнікнеш
Чуткаю душой.
Месяц
Ціха месяц адзінокі
Ходзіць ў небе над зямлёю.
Неразгаданы, далёкі,
Што ты бачыш пад сабою?
Бачыш сьлёзы ты людскія,
Як яны з расою льюцца,
А ў тумане думкі злыя
Горкім плачам аддаюцца;
Як бяз волі і бяз хлеба
Працавіты люд наш гнецца…
Кінь ты жальбу нашу ў неба —
Няхай неба ўскалыхнецца!
Хмары
Ціха калосься, схіліўшы галовы
Шэўчуць у межах палёў;
Толькі ж ня слухае неба іх мовы —
Жальбы ржаных калосоў.
Сіняе небо ўсё сонцэм заліто;
Полудзень, вар, цішына.
Дожджыка просіць зялёнае жыто,
Хочэ дажджу ярына.
Вот із-за леса далёка, далёка
Хмарка на небо узыйшла;
Цёмная хмарка адна-адзінока
Вышэй і вышэй паплыла.
Ніва заціхла, замерла; здаецца,
Не скалыхнецца яна;
Змучэны колас ані пахінецца,
Поўна надзей цішына.
Думае ніва: «Дожджык пакропіць,
Смагу прагоніць палёў,
Цёмная хмарка краем хоць чэпіць
Дзетак яе — каласоў».
Бедная ніва, знаць, Богам забыта —
Дарма надзея была:
Спаленай нівы жаданьне нязбыто —
Міма хмурынка прайшла.
Вецер
Ой ты, вецер неспакойны!
Дзьмеш ты безустанку,
Адну песьню нам сьпяваеш,
Адну баеш байку.
То заплачаш сіратою
Над убогай хатай;
То застогнеш, як над нівай
Селянін-араты;
То засьвішчаш за вугламі,
Жалем разальесься;
То сярдзіта ў дзьверы стукнеш,
Злосна засьмяесься…
Ой ты, вецер неспакойны,
Ты мой брат па долі!
Раскідаем сьмех і сьлёзы
Мы у чыстым полі.
Адлёт жураўлёў
Белыя валокны
Сьцелюцца над долам.
Не сьпяваюць птушкі,
Сьціхнуў лесу шолам.
Сьцелюцца валокны,
Тчэцца павуціна —
Блізка, блізка восень,
Смутная часіна!
Зажурыцца неба,
Схованае ў хмары,
I агорнуць сэрца
Нейкі жаль і мары.
Замірае лета,
Заціхаюць далі,
Сірацее рэчка,
Халадзеюць хвалі.
Стомленасьць, зьнямеласьць…
Тояць думку боры…
Шш! што то за гукі
Чуюцца ў прасторы?
Жаласна-прыгожа
Льюцца ў небе гукі,
Слухаюць лясы іх,
Луг, балота, лукі.
У бязьмежным небе
Роўненькім шнурочкам
Жураўлі на вырай
Мкнуцца над лясочкам.
Меншыцца шнурочак,
У паднеб’і тае,
Вось ледзь-ледзь чарнее,
Міг — і прападае.
I стаіш ты, смутны,
Доўга пазіраеш,
Як бы нешта страціў,
А што — сам ня знаеш.
Так у час расстаньня
З тым, хто сэрцу любы,
knigogid.ru
Увага!!! Поўны змест
Прыляцела, ластаўка з далёкага выраю. Села яна на страху старога гумна і зашчабятала. Вясёленькая песенька яе так і пасыпалася па ўсім двары мілым шчэбетам. Уляцела яна ў гумно, даведалася свайго даўнейшага леташняга доміка. А ён за зіму абсыпаўся, абвіс павуціннем: толькі камячок гразі трымаўся каля сахі, на каторую апіралася страха гумна. Туды прыляцела і другая ластаўка. Пашчабяталі яны ўдзвёх, парадзіліся і давай папраўляць сваю хатку, ачысцілі яны яе ад пылу і павуціны. Кожны дзень па некалькі разоў прыляталі яны ў гумно; насілі ў дзюбах клейкую гразь, замазвалі дзіркі і далей рабілі гняздзечка, каб яно было глыбейшае і большае. Доўга працавалі ластаўкі, і вылепілі яны харошанькае, кругленькае гяяздзечка. Тады насілі яны пёрцы і высцілалі імі дно. Самічка-ластавачка несла там свае маленькія, рабенькія яечкі. Праз тыдняў два з яечак выйшлі голенькія, маленькія птушачкі з жоўценькімі роцікамі. У тое гумно часта прыходзіў гаспадарскі сынок Пятрусь. Любіў ён, лёгшы на сене, пазіраць, як клапаціліся сгарыя ластаўкі, носячы корм для сваіх маленькіх дзетак. А маладзенькія ластавачкі садзіліся ў гняздзе ў рад і разяўлялі роцікі, як толькі прылятала да іх якая-небудзь старая ластаўка. Старыя клалі корм кожнай па чарзе. Пятрусь любіў на гэта пазіраць і, лежачы, ціха сам сабе смяяўся. У Петруся быў сябра, сын суседа, яго равеснік Антось. Завяліся неяк за незашта хлопцы. Хітры і нягодны Антось, каб зрабіць злое Петрусю, прыйшоў раз у гумно, як не было Петруся там, і спароў тычынаю гняздо, а сам уцёк. Бедныя, нявінныя птушачкі паскідаліся на сена. Жаласна зачырыкалі старыя ластаўкі, біліся, ляталі, кружыліся над беднымі сваімі дзеткамі. Пачуў Пятрусь іх трывожны крык і кулём кінуўся ў гумно. «Кот, мусіць!» – падумаў Пятрусь і ўзяў аскабалак, каб пачаставаць ласуна, шэрага ката. А як забілася яго сэрца, як убачыў ён, што гнязда не было! Старыя ластаўкі кружыліся каля самага Петруся, усё роўна як прасілі ў яго помачы. Шкада было Петрусю маленькіх птушачак. Сядзелі яны, бедныя, у куточку і разяўляліся. Доўга думаў добры Пятрусь, як памагчы няшчасным дзеткам-ластавачкам. Усіх было цэлых пяць... І вось што прыдумаў Пятрусь. Узлез ён на гумно, выдраў на самым валу ямку, абклаў яе пер’ем і збудаваў хітрае гняздзечка. Потым ён пабраў у шапку маленькіх ластавачак і палез з імі на гумно. А каб шапка не перашкаджала яму лезці, ён узяў яе ў зубы. Узлезшы, палажыў ластавачак у зробленае ім самім гняздзечка. Старыя ластаўкі лёталі над Петрусём; яны не ведалі, што будзе рабіць з іх дзеткамі дабрадзей іх, Пятрусь. Паклаўшы ластавачак, Пятрусь злез з гумна і адышоўся, каб не баяліся яго старыя ластаўкі. Убачыўшы, што іх дзеткі ўсе, і ўсе жывы, старыя весела зашчабяталі і паляцелі лавіць мошак на полудзень для сваіх дзетак, А маленькім птушачкам тут было зусім добра, не горш нават, як у гумне. Па некалькі разоў у дзень лазіў Пятрусь на гумно паглядзець, як маюцца ластавачкі. А яны борзда раслі і харашэлі. Як толькі падымалася хмара, збіраўся дождж, Пятрусь кідаў работу, лазіў на гумно і накрываў гняздзечка разам з ластавачкамі, каб не нацякло туды вады. У Петруся бацька быў добры і не крычаў на яго за тое, што ён парасцягаў трохі на страсе салому, лазячы да сваіх птушачак. Толькі часам пасмяецца з яго і скажа яму: «Эх ты, ластаўчын бацька». Але Пятрусь за гэта не гневаўся і не сердаваў. Старыя ластаўкі перасталі палохацца Петруся, бо ведалі, што не зробіць злога ім і іх дзецям. У харошую пагоду маладыя ластаўкі вылазілі з гнязда і ўвесь дзень сядзелі на сонцы, а на ноч зноў хаваліся ў гняздо, зробленае Петрусём. Прайшло тыдняў два. Узлезшы на гумно, Пятрусь узяў у руку маладую ластавачку і павагаў яе. Махнула яна крыльцамі, фуркнула і паляцела, а за ёю пападымаліся і ўзняліся і другія. Рад быў Пятрусь, што лётаюць яго ластавачкі (ён называў іх сваімі). Вось яны палёталі, пакружыліся і зноў прыляцелі на гумно. А дзянькоў праз два яны ўжо лёталі разам са старымі і самі шукалі сабе пажывы. Вось як Пятрусь даў шчасце добрым нашым прыяцелям – ластаўкам.
karotkizmest.by
Урачыстая Божая літургія ў Свята-Ціханаўскай царкве адкрывае свята ў Ганцавічах 4 верасня. Чакаюць тут і Мітрапаліта Мінскага і Слуцкага Філарэта, Патрыяршага экзарха ўсея Беларусі. А напярэдадні ўдзельнікі рэспубліканскай навукова-асветніцкай экспедыцыі «Дарога да Святыняў» з Благадатным Агнём ад Гроба Гасподняга завяршылі сваё паломніцтва ў ганцавіцкай вёсцы Малькавічы. Урачысты малебен, перадача Агню на свечы прыхажан, пасадка алеі з 18 туй (таму што экспедыцыя — васямнаццатая) — адзін з вынікаў экспедыцыі…
Вялікі след ад ХХІ стагоддзя
— Напэўна, кожнае свята рыхтуе сваю разынку. Ёсць яна і ў нас. Расказваць пра яе напярэдадні падзей — нецікава, лепш захаваць інтрыгу, — зацікаўлівае Уладзімір Столяр, старшыня Ганцавіцкага райвыканкама. — Дзень беларускага пісьменства — гэта вялікі гонар і вялікае свята для ганцаўчан. Таму што Ганцаўшчына — пачатак Беларускага Палесся. У нас тут моцныя «карані» беларускасці. Я заўсёды прыводжу такі цікавы прыклад: дзе вы, пытаюся, у якім куточку знойдзеце пастуха, які гоніць кароў на пашу з ільняной торбачкай белага колеру і абавязкова з беларускім арнаментам? А ў нашых вёсках Хатынічы, Люсіна адшукаеце…
Ганцавіцкая зямля багата цікавымі людзьмі. Напрыклад, у Ліпску. Там і ў наш час зімой ткуюць на кроснах. І бабулі лічаць за абразу, каб унучка, якая падрастае, калі будзе выходзіць замуж, купляла прамысловы рушнік… Паедзьце ў нашы Раздзялавічы. Там здзіўляе фальклорна-этнаграфічны гурт «Завіца», які занесены ў спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА. Удзельнікам калектыву па восемдзясят гадоў і болей, а яны як завядуцца на сцэне, не спыніць! Спяваюць з задавальненнем… А ў Хатынічах паэтэса Ніна Кавальчук, якая працуе сацыяльным работнікам, піша цудоўныя вершы, у яе гонар землякі нават ладзілі імпрэзу, стварылі сапраўднае свята вёскі. Пра ўсе таленты і не распавя- дзеш!.. Таму нездарма такое значнае мерапрыемства праходзіць у Ганцавічах.
Якуб Колас пісаў: «Калі я прыехаў у вёску, сярод якой была вялікая лужына…» — гэта пра нашу вёску Люсіна. А назваў ён яе ў творы Цельшына... Мы, ганцаўчане, ганарымся, што пасля заканчэння Нясвіжскай семінарыі першае працоўнае месца Якуб Колас атрымаў на Ганцаўшчыне. І першая частка «У палескай глушы» трылогіі «На ростанях» напісана пра нашу, ганцавіцкую, зямлю.
Які след пакіне Дзень беларускага пісьменства ў Ганцавічах? Вялікі. Паглядзіце, што мы зрабілі ў горадзе! Мы адкрываем Алею пісьменства. А яшчэ і помнік Якубу Коласу. Між іншым, не вельмі шмат ёсць манументаў у Беларусі, прысвечаных нашаму вядомаму класіку.
Знакамітыя землякі на Алеі пісьменства
Напярэдадні Дня беларускага пісьменства карэспандэнтам «БН» пашчасціла пабачыць новенькую кнігу «Ганцаўшчына — край легенд і талентаў народных».
— Яе стварыў наш зямляк, паэт-пісьменнік Віктар Гардзей. Гэта выданне — найлепшы падарунак ганцаўчанам і гасцям свята, — расказвае Лідзія Занька, загадчык аддзела ідэалагічнай работы Ганцавіцкага райвыканкама. — «Ганцаўшчына — край легенд і талентаў народных» — нарыс пра людзей вёскі Люсіна, дзе жыў і працаваў беларускі пясняр Якуб Колас. А яшчэ аповеды пра помнікі гісторыі, археалогіі, народнага дойлідства і культуры, пра народныя калектывы, майстроў, легенды і паданні палескага краю, нататкі пра знакамітага земляка-этнографа Аляксандра Сержпутоўскага — ура- джэнца хутара Сержпутоўшчына каля вёскі Чудзін. Значнае месца адведзена творчасці паэтаў і пісьменнікаў Ганцаўшчыны.
Дарэчы, напярэдадні Дня беларускага пісьменства выда- дзены і кніга-альбом «Ганцавічы. Традыцыі шчодрай зямлі», і буклет «Праваслаўныя храмы Ганцаўшчыны».
— Адкрыццё Алеі пісьменства — галоўная падзея свята. Над гэтым праектам працавалі брэсцкі архітэктар Ірына Вайтэнка, скульптары Павел Герасіменка і Алеся Грушчанкова. А яшчэ ў нас з’явіліся два скруткі-манументы з прозвіш- чамі нашых знакамітых паэтаў і пісьменнікаў. Іх восем: Аляксандр Сержпутоўскі, Васіль Праскураў, Міхась Рудкоўскі, Віктар Гардзей, Уладзімір Марук, Іван Кірэйчык, Алесь Каско, Іван Лагвіновіч, — кажа Лідзія Занька.
Літаратурнае “гняздо”
Заглядваем у Ганцавіцкі раённы краязнаўчы музей.
— Наша Ганцаўшчына — літаратурнае «гняздо»! — упэўнена дырэктар Ала ЗАНЬКА. — У нас мерапрыемстваў такога вялікага рэспубліканскага маштабу не было, і хоць ведалі, што з нагоды Дня беларускага пісьменства нам прыйдзецца шмат працаваць, усё роўна ўяўлялі, якім будзе задавальненне ад нашай работы.
Да Дня беларускага пісьменства ў музеі падрыхтавалі цікавую лекцыю «Ганцавічы ўчора і сёння» (а пачынаюць аповед аж з 1882 года, калі імператар Аляксандр III пабываў на Палессі), адпрацавалі некалькі экскурсійных маршрутаў. Напрыклад, па ўнікальным азёрам, месцам воінскіх пахаванняў.
…Сядзіба пана Свяжынскага ў вёсцы Агарэвічы. Тут пралягае маршрут «Гісторыка-культурная спадчына Ганцаўшчыны». Турыстаў здзіўляюць і курганныя магільнікі — іх на тэрыторыі раёна больш за 100. А ў вёсцы Вялікія Круговічы месціцца сядзіба Абуховічаў. Яшчэ адна з мясцовых легендарных славутасцей — дуб у мясцовым парку, якому 700 гадоў! Яго ледзьве абдымаюць аж 6 чалавек. А такіх вялізных валуноў, як тут, нідзе не пабачыш. Адзін важыць тон 30, другі — каля 150…
Адметны маршрут — «Ганцаўшчына літаратурная». Ён праходзіць па мясцінах, дзе нарадзіліся і выраслі пісьменнікі. Вёска Малыя Круговічы — малая радзіма Віктара Гардзея. Экскурсанты трапляюць на вуліцу, названую ў яго гонар, фатаграфуюць дом, дзе ён нарадзіўся. У вёсцы Востраў месціцца музей, якім загадвае пляменніца Міхася Рудкоўскага. У вёсцы Гута стваралі свае першыя творы Уладзімір Марук, Іван Кірэйчык….
Усё памятаюць люсінскія дубы...
На Дзень беларускага пісьменства ў музей запрашае выстаўка, якая прыязджае з Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музея Якуба Коласа з Мінска. Аж да 15 кастрычніка ўсе вучні раёна могуць пазнаёміцца з рукапісамі, карцінамі, асабістымі рэчамі Коласа, фотаздымкамі.
Безумоўна, у гэтыя дні, як і заўсёды, цікавіць турыстаў і маршрут па сцежках дваццацігадовага Якуба Коласа. Ля памятнага знака вёскі Люсіна раней стаяла драўляная школа, у якой выкладаў будучы класік беларускай літаратуры. Цяпер ад будынка засталося толькі некалькі драўляных вянкоў. Экскурсаводы распавядаюць, як легендарны настаўнік прыехаў сюды ў 1902 годзе, рамантаваў установу адукацыі, сабраў вучняў на заняткі. Дзеці цягнуліся да маладога настаўніка. Са школьнай старожкай бабкай Мар’яй Колас любіў гутарыць аб жыцці…
А калі паехаў з Люсіна, доўгі час перапісваўся з вучнямі. Пасля вайны яны прыслалі свайму любімаму настаўніку ліст, каб дапамог пабудаваць новую школу. І ён чым мог, дапамог. У 1967 годзе вёска атрымала трохпавярховую ўстанову адукацыі. Люсінская школа мае музей, прысвечаны Якубу Коласу, які адкрывалі да 100-годдзя з дня нараджэння пісьменніка.
Недалёка ад вёскі — каля возера — час пашкадаваў і збярог дубы, дзе адбываліся сустрэчы Коласа з каханай дзяўчынай. Пад вялізным дрэвам ён чытаў вершы любай Ядвісі, расказваў цікавыя гісторыі.
…«Два каласы, дзве праўдзівыя песні. Поплеч, як сёстры, ідуць яны ў свет. Колькі вы радасці людзям прынеслі, колас жытнёвы і Колас-паэт…» — расказваюць юныя экскурсаводы ў школьным музеі. Тут нават захаваліся партрэты першых вучняў Коласа: Піліпа Цялушкі, Сямёна Цялушкі, Міхаіла Занькі, Фёдара Рылкі, Сямёна Сенюковіча, Івана Занькі.
У школе ёсць дзеткі, якія пішуць вершы, іх называюць паслядоўнікамі Якуба Коласа. Вядома, ніколі не згасне ў Люсіна памяць аб вялікім песняры. Усё тут напамінае аб ім. Галоўная вуліца носіць імя Якуба Коласа, прыпынак на чыгунцы — таксама. А мясцовы СВК называецца «Цельшына», крамы — «На ростанях», «У Ядвісі»…
Граматны настаўнік
Жыве ў Люсіна Марыя Паўлаўна Занька. Яна — выдатная вышывальшчыца. За сваё майстэрства «трапіла» ў кнігі, запрашаюць яе на розныя святы. Вось і цяпер, у Дзень беларускага пісьменства, пра яе не забыліся. «Я з 1923 года. Маладая дзяўчына! — жартуе Марыя Паўлаўна. — У нашыя гады было так: калі не ўмееш вышываць, замуж не пойдзеш».
Яшчэ помніць бабуля, як яе дзед Якаў расказваў, што яго сам Якуб Колас вучыў:
— Я вырасла і два гады хадзіла ў школу, у якой працаваў Колас. Казалі, што ён быў стройны, высокі і надта граматны настаўнік! Такіх у нас не было! У вёсцы ўсе яго ўспаміналі як добрага чалавека. Казалі: «Каб такіх радзілася больш!» Яго навука вельмі дапамагла вяскоўцам…
На добры ўспамін
Гасцям ганцавіцкага рэспубліканскага свята будуць дарыць кнігі Якуба Коласа «На ростанях». А шыкоўныя драўляныя медалі, дыпломы атрымаюць тыя, хто шмат працаваў на падворках, выставах, прымаў удзел у конкурсах літаратурных, спартыўных, па добраўпарадкаванні, якія стартавалі да Дня беларускага пісьменства. Сярод сюрпрызаў-падарункаў — адмысловыя лялькі-ганцаўчанкі. Іх стварыла настаўніца Ніна Бабок. А дапамог ёй мясцовы мастак Іван Караленка.
— Наша зямля славіцца вышыўкай, таму фартух у лялькі вышыты. І намітка на галаве, і спадніца, — дэманструе сваіх прыгажунь Ніна Міхайлаўна. — Кожнай сваёй ляльцы я заплятала касу і наказвала, каб яна несла дабро, аберагала свайго гаспадара, і каб госці не забывалі нашу малую радзіму.
Вера ГНІЛАЗУБ, «БН»
Фота Паўла ЧУЙКО, «БН»
Чтобы разместить новость на сайте или в блоге скопируйте код:
На вашем ресурсе это будет выглядеть так
ПАПРЫГАЖЭЎ, расквітнеў горад. Нібы памаладзелі дзіцячая і цэнтральная раённая бібліятэкі, раённы Цэнтр дзіцячай і юнацкай творчасці і цэнтральная вуліца —...
news.21.by
|
|
|
|
|
|
